Deel dit bericht!  

Dakloosheid gaat niet als vanzelf over

Over dak- en thuislozen doen heel veel beelden, meningen en oordelen de ronde. ‘Ze zijn allemaal smerig’, ‘meestal verslaafd’, ‘sukkels die hun eigen leven niet op orde kunnen houden’, en ‘het allemaal wel lekker makkelijk vinden’. Wie met de mensen van De Binnenvest praat, komt er echter al snel achter dat het vaker anders is. Te veel stomme pech in je leven – en wie had géén nadelig effect van de afgelopen crisis? – is al reden om ‘er uit’ te vallen. De Binnenvest vangt dan ook een breed spectrum aan mensen op. Af en toe is één van die (ex-)bewoners bereid te vertellen hoe het was.

Sjaak
Sjaak van Dam heet hij. Dan hebben we dat maar meteen gehad “maar ik vertel het iedereen, hoor. Ik doe er niet geheimzinnig over. Iedereen die mij kent, weet het”. Dat zullen niet veel mensen hem na doen, zeker niet als je zijn verhaal hoort. De reden dat we elkaar spreken, is vooral dat Van Dam zich niet herkende in de verhalen die de afgelopen weken over De Binnenvest rond gingen.

Verslaafd
Zo’n vijftien jaar geleden was Van Dam junk. Hij schat dat hij zo’n vijf jaar verslaafd is geweest “niet eens zó lang”. Dat bestaan voltrok zich vooral in Den Haag, waar hij scoorde en kleine vergrijpen pleegde om aan geld te komen voor de verslaving. In Leiden viel hij, zoals zovelen, terug op familie die hem geld toestopte. ‘Kijk, zie je: een junk’ zult u denken. Maar in die periode leefde Van Dam níet in de opvang. Hij pendelde, als het er was, van adres naar adres.

ISD-maatregel
Die periode komt vrij abrupt tot stilstand “Op een gegeven moment was ik het gewoon zat”. Hij kan me zelfs de datum noemen “op 7 mei heb ik me laten oppakken. Ik was al een paar keer het politiebureau binnengelopen met de mededeling dat ik iets uit een winkel had gestolen. Op 9 mei kreeg ik de (zelfgevraagde) ISD-maatregel“. Hij verdwijnt naar de gevangenis in Zoetermeer, waar een heel programma wordt gestart. Uiteindelijk wordt hij, clean, ontslagen via Monster.

Hernia’s
Op de markt loopt hij een aardige vrouw tegen het lijf. Zijn toekomstige vrouw, zijn toekomstige ex-vrouw en zijn toekomstige LATrelatie. Want dáár begint het “als we bij elkaar waren, ging het mis. Maar zonder elkaar was ook niet goed. Op een dag ben ik er gewoon uitgezet en stond ik op straat”. Hij heeft – inmiddels vier keer – een herna-operatie ondergaan, die het sinds kort definitief onmogelijk maken het werken als stratenmaker – of ander werk – na 27 jaar op te pakken “Ik mag nu helemaal niets meer en na de vierde operatie zeiden ze dat dat de laatste was. Ik mag nu iedere twee dagen in plaats van iedere drie een Fentonyl-pleister plakken tegen de pijn”. Voor wat het waard is: na een uurtje opstaan om een raampje open te zetten, levert een krom lopende man van 48 op.

Drempel
Als het in de relatie misloopt, ontmoet hij Toos Fakkel – “die kent iedereen” – die hem naar het Papegaaisbolwerk, naar Nieuwe Energie stuurt “Ga! Daar krijg je hulp”. Dat blijkt een van de moeilijkste stappen te zijn, vertelt Van Dam: die eerste stap “die is zó moeilijk. Je schaamt je, denkt ‘daar wil niet worden gezien'”. Het is die stap die niet mag worden onderschat “Het moet wel in je hoofd goed zitten”.

Contingent
Dat is wat van Dam “tegen de borst stootte: het beeld dat iedereen daar voor zich uit zit te kijken en niets doet. Maar het ligt er maar aan hoe je er zelf in staat. (…) Die mensen zitten er voor om je te helpen (…) Wat ze je vragen, moet je dóen”. Uiteindelijk heeft hij elf maanden bij De Binnenvest gezeten “eerst in een slaapzaal, toen een kamer voor twee personen en toen een eenpersoons”. Daarna kwam er een c-woning – onder strikte condities begeleid wonen – in Hazerswoude. En toen als een geschenk uit de hemel kwam deze woning voor op de lijsten van Woningnet “net ingericht. Dat meisje ging samenwonen. En ik kon het allemaal vrij goedkoop overnemen”. Sinds begin van dit jaar woont hij daar nu, samen met de hond.

Doe-het-zelf
Van Dam is zo te horen niet iemand van bij de pakken neerzitten “mijn schulden, de schuldhulpverlening, heb ik zélf geregeld. Ik betaal nu iedere maand €50 af via mijn boedelrekening“. Maar hij deed meer “Ik ging ’s ochtends weg naar het Sociaal Pension – daar was ik kok – en kwam ’s avonds terug. Net als werk”. Het zijn de hernia’s die ook dat werk dwarsbomen, want ( zo lang) staan, dat gaat niet meer “Gisteren is de WMO geweest voor een scootmobiel, huishoudelijke hulp en een taxipas. Dan kan ik weer naar buiten. Dan ga ik daar zeker weer even kijken”.

Normaal
Hoe het leven in Nieuwe Energie en bij De Binnenvest gaat, is ook een kwestie van eigen opstelling “Niet na één dag al zeggen…… (…) Er zijn mensen die er al drie jaar wonen, ja. Kan ik me niet voorstellen. Maar vinden het wel prima, denk ik.(…) Maar ik heb er gewoon contact gehad met heel normale mensen, hoor. (…) De junks vormen een eigen groepje (en gebruiken binnen níet, JvdS). Als je daar niet bij wilt gaan zitten, dan doe je dat toch niet? (…) Ga maar eens kijken om 11.00 uur: allemaal normale mensen.”

Tegenslag
Op 1 december 2018 kreeg hij de sleutel van dit huis “daarna ben ik nog één keer terug gegaan, voor de post. Toen heb ik er een punt achter gezet”. Met mensen uit die tijd heeft hij eigenlijk niet veel contact “via Facebook. En met Mendoza, een schilder die nu ook weer in een huis woont”. En soms dringt de realiteit zich ook onverwacht op; als je iemand tegen het lijf loopt – “zit je daar nu nóg?! Nee, ik ben weer terúg” – omdat de c-woning mislukte. Of de goede vriend die inmiddels overleed.

Hard werken
Eenieder mag een eigen oordeel vormen over het verhaal, maar opvallend zijn die moeilijke eerste stap, de tegenvallers die anderen overkomen, en vooral de eigen inzet, het eigen karakter. ‘Eigen doelen benoemen’ is niet zo eenvoudig als het klinkt. Het is een typerende opmerking “niet na één dag al zeggen….” omdat hij aangeeft dat dak- en thuisloosheid (bestrijden) ook hard werken is.