Eurocommissaris Timmermans: "Door heel Europa vragen over gebrek aan betaalbare woningen"

De vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans (PvdA) bracht gisteren een bezoek aan Leiden. In aanloop naar de Europese verkiezingen op 23 mei roept hij door heel Europa op om kritisch te blijven en te streven naar gezamenlijke vooruitgang. In de Marekerk werd hij door ongeveer driehonderd jonge mensen bevraagd over duurzaamheid, nationalisme en de Europese droom. “Het is een illusie dat we terug kunnen naar een samenleving die we nooit zijn geweest”, aldus Timmermans.

Als goede gastheer heette burgemeester Henri Lenferink de eurocommissaris van harte welkom in zijn stad. “Europa zit letterlijk in ons DNA”, sprak hij de Marekerk toe. “Onze bevolking is samengesteld uit allerlei culturen en dat is al honderden jaren zo.” Lenferink benoemde ook een figuurlijke verbinding met Europa, die hij voornamelijk ziet als het gaat om kennis gaat. “Onze universiteit opereert verdraait goed op Europees niveau en dat zien we ook terug in de stad: we hebben een zeer hoogopgeleide bevolking met een positieve kijk op de EU.” Daarbij refereerde de burgemeester ook nog even aan de uitslag van het Oekraïne-referendum drie jaar geleden. “Om ons heen had iedereen tegen gestemd en alleen Leiden en Oegstgeest zeiden ‘ja’. Kortom, we zijn EU-minded en dat willen we ook graag zou houden.”

IJsbrand Terpstra in gesprek met burgemeester Henri Lenferink

Volgens Lenferink heeft een stad als Leiden de Europese Unie ook hard nodig om lokale problemen te lijf te gaan. “Als wij de CO2-problematiek op lokaal niveau aanpakken dan komt er altijd kritiek dat het de concurrentieverhoudingen verstoort omdat bedrijven elders in Europa bijvoorbeeld geen belasting hoeven te betalen. Dan helpt het enorm als de rest van Europa daar op dezelfde manier mee bezig is”, vindt Lenferink. Aan de andere kant benadrukte Timmermans dat bij veel problemen ook juist een lokale aanpak nodig is. “We hebben het vandaag veel over duurzaamheid gehad. Als je dat wilt oplossen moet je iets met afval doen en daar gaan de gemeentes over.”

Nationale belangen
In relatie tot een duurzamer Europa – een onderwerp dat uitgebreid aan bod kwam – werd vanuit de zaal gevraagd waarom het Europees Parlement elke maand van Brussel naar Straatsburg verhuist om daar een week te vergaderen. Door veel mensen wordt dat als geldverspilling en milieuvervuilend gezien. “Ik zou ook liever in Brussel blijven maar hier beslissen de lidstaten over”, legde Timmermans nog maar eens uit. “Net zoals Nederland recent het Europees Medicijnagentschap en ruimtevaartbedrijf ESTEC heeft binnengehaald, is het Europees Parlement erg belangrijk voor Frankrijk. Daarbij gaat het om grote belangen en daar doet elk land op zijn eigen manier aan mee.” Volgens Timmermans is er geen enkel land dat de kwestie belangrijk genoeg vindt om er ‘de hoge prijs van Frankrijk voor te betalen’.

IJsbrand Terpstra in gesprek met eurocommissaris en vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans

Timmermans krijgt tijdens zijn verkiezingscampagne door Europa naar eigen zeggen heel andere vragen an vijf jaar geleden: “Ik heb vanavond bijvoorbeeld maar één vraag over de verhuizing naar Straatsburg gehad, terwijl dat er eerder zo vijf waren. Ik krijg nu veel meer vragen over bijvoorbeeld betaalbare woningen en waarom dat in zoveel steden niet goed geregeld is. Mensen zien een probleem en kijken vervolgens naar ons om het op te lossen, of we er nu over gaan of niet.” Dat is volgens Timmermans een heel andere manier van omgang met de EU dan eerder het geval was, waarbij nu veel meer wordt gevraagd om oplossingen voor een lokaal probleem.

Sociale woningen financieren
“Ik zou me kunnen voorstellen dat we Europese structuurfondsen voor betaalbare woningen inzetten. Dat als een stad nieuwbouw gaat plegen, de Europese Unie zegt: als daar minimaal 30% sociale woningbouw in zit dan krijg je van ons financiële steun. Dan kan je als Europa iets doen aan de woningnood onder jonge mensen en voor mensen met een smalle beurs.” Door concreet te laten zien wat Europa doet en inzichtelijk te maken dat het zin heeft, meent Timmermans het vertrouwen in de Europese Unie te kunnen laten groeien. “We zullen dat vertrouwen via dit soort zaken moeten terugverdienen.”

Pessimisme
Op de vraag waar de toenemende eurosceptisch vandaan komt, maakte Timmermans een onderscheid tussen twee soorten mensen: de mensen die positief naar hun eigen toekomst kijken en zij die daar pessimistisch over zijn. “Vanuit de positieve hoek redeneren mensen dat we met z’n allen in één schuitje zitten en dat we elkaar dus nodig zullen hebben voor onze eigen toekomst”, aldus Timmermans over de groep die zich achter het Europese project heeft geschaard. “De mensen die pessimistisch zijn over de toekomst redeneren echter dat ze in één schuitje zitten met mensen die ze niet vertrouwen, waardoor ze de grenzen graag willen afbakenen. Door dat sentiment wordt het nationalisme aangewakkerd.”

Pessimisme over de toekomst is volgens Timmermans het gevolg van aanhoudende crises in de afgelopen tien jaar waarin een jonge groep kiezers politiek bewust is geworden. “Die groep kun je niet binnen een paar weken optimistisch maken”, vindt Timmermans. Hij voegde daar overigens snel aan toe dat een stem op ‘mensen zoals Baudet, Orbán of Salvini’ niet betekent dat de standpunten van ‘deze populisten’ ook volledig worden gedeeld. “Men hoeft het niet eens te zijn met de volledige ideologie van zo’n partij om er wel een stem op uit te brengen. Die stem is dan om via die weg wat aan (tegen) Europa te doen.”

Verschillende culturen
Een antwoord op pessimisme over de toekomst van de Europese Unie – ‘dat hard nodig is om naast wereldmachten als China en de VS te kunnen bestaan’ – moet volgens Timmermans komen vanuit het idee dat de EU niets anders is dan een instrument van de Europeaan. “De overheid is niets anders dan een orgaan in handen van burgers om her te verdelen wat niet eerlijk wordt verdeeld.” Daarbij waarschuwde hij er nog voor dat Europa een continent van verschillende culturen is, waarbij er een gevaar schuilt in de angst voor andere mensen. “Het is een illusie dat we terug kunnen naar een samenleving die we nooit zijn geweest”, zei hij met het oog op opkomend nationalisme.

Timmermans sloot zijn verkiezingsbijeenkomst in Leiden af door de ongeveer driehonderd aanwezigen in de Marekerk vaderlijk toe te spreken. “Ik wil jullie op het hart drukken om nooit onverschillig te worden. Of je nu links bent, rechts of ergens in het midden staat: zorg dat je betrokken blijft en je een mening vormt. Als je dat niet doet, doet iemand anders dat voor je en die is zeker niet onverschillig. En zorg ook dat je ontevreden en nieuwsgierig blijft want alleen dan komen we samen tot vooruitgang.”

Leiden Maatschappij Politiek EP2019