Deel dit bericht!  

Tussen dag en nacht theater aan het water

Hé, da’s vreemd. Schemerstad is van drie naar twee dagen terug?! Het tekent het succes en de sterkte van Schemerstad; dat je het je kunt permitteren om terúg te keren naar twee avonden. “Want we wilden toch een compacter evenement houden en de omwonenden niet lastig vallen met drie avonden vijf keer hetzelfde”, zegt Frank van Leeuwen van organiserend bureau ProKwadraat.

In de twee avonden van 7 en 8 juni varen ongeveer net zoveel mensen langs de voorstellingen als in drie. De Leidse singels en grachten hebben daar geen probleem mee. Wat wel een uitdaging is, is dat ‘de stad als theatervloer’ ook betekent dat goed zicht op de voorstelling niet altijd vanzelfsprekend is. Met name de locatie Meelfabriek vormt een uitdaging met z’n brede betonnen pijlers.

Dansen
Het is nogal wat: een dansvoorstelling op de begane grond van de Meelfabriek. De boten leggen vlak voor het speelvlak aan, maar dat is geen oplossing voor het wegvallen van een groot deel ervan achter de brede pijlers. Dansers Rosa Allessie en Wies Berkhout hebben een ondankbare opdracht. En het is vooral het gebrek aan zicht wat hindert. Want qua sfeer en beweging past Echo hier beter dan in een statige universiteitszaal. Maar dáár was het zicht weer beter.

102-jarige
Meevaren met Schemerstad betekent voor de meesten dat je mee vaart; bijvoorbeeld op één van de moderne sloepen van De Leidse Rederij. Of je komt terecht op één van de meer bijzondere schepen, bijvoorbeeld van Koene Parmentiers Schuitje Vaart “De ‘Stille Kracht’ is 102 jaar oud. De enige nog varende originele Utrechtse Grote Aak. Oorspronkelijk werd hij geboomd of getrokken, maar wij hebben er nu een elektromotor in”. Het geeft Schemerstad nét wat meer.

Stad
Gebruik je de stad als decor? Of als idee achter je voorstelling? Of als toevallige scène? Schemerstad werkt niet met zoiets als een hoogdravend theatraal concept. Eerder is het ‘hier is de plek. Kijk maar’. Dat brengt spanning, afwisseling en verrassing. Ook deze negende editie doet dat. Niet alles zal iedereen in gelijke mate boeien. Maar dát het een goede avond wordt, is wel zeker (mits het weer een beetje meewerkt).

Hallucinerend
De licht- (en geluid-)kunstwerken van Blauwe Uur horen al jaren tot de publieksfavorieten; mogelijk omdat ook zij spelen met licht, zoals de schemering dat doet met de stad. Ook nu is het weer raak. Grid is een installatie die in het Plantsoen staat en waar “hetzelfde signaal aan het licht als het geluid wordt verstuurd. Wat u hoort, wordt hier door de machine gemaakt”. Het effect is overdonderend. Het Blauwe Uur lijkt op z’n best als ze worden ‘los gelaten’ en niet binnen de kaders van bijvoorbeeld een 700 jarig bestaan van een kerk moeten werken. Binnen seconden koppelt het hallucinerend 3D-effect van Grid je los van de werkelijkheid en heb je je alleen nog maar over te geven aan je indrukken.

Bubble
Leiden vanaf het water zien, is echt anders dan vanaf de wal. Gelet op de files sloepen in de zomer moeten velen dat al weten. Toch zie je iedere keer weer íets: de enorme hoeveelheid terrasverwarmers op de Nieuwe Rijn, de per hogere verdieping meer openstaande ramen, de ‘verborgen’ zitjes. Tegenover(!) Delphi en Terpen Tijn blijkt zo’n plek te zijn. Matroesjka speelt er (delen uit) Brainwash. Dit zijn duidelijk geen beginners. De grappen zijn meer dan alleen maar gericht op de lach – (twee baby’s): “Bestaat er leven na de bevalling? Nee, natuurlijk niet” en “Gelóóf jij in de Moeder? Omdat jij haar niet hebt gezien, bestaat ze niet?!” – de zang is zuiver en helder. Ook weer top.

Manipulatie
Dat geldt zeker ook The Bitch: In Bed With MacBeth dat door De Kraamkamer wordt gespeeld bij de Hooglandse Kerkgracht. Laat Shakespeare ons niet wijsmaken dat MacBeth de kwade genius is. De Kraamkamer toont dat het in feite zijn vrouw is. Sterker, zij is degene met werkelijk moordenaarsbloed aan de handen. En het is ook een dame met haar op de tanden die ook haar publiek bevelend toespreekt “en nou oprotten. Het is genoeg geweest voor vandaag. Krijg ik geen applaus of zo?”. De live meespelende fagot maakt The Bitch af en toe wat ‘zachter’, waardoor de kijker op en neer wordt geslingerd alsof je te maken hebt met een borderliner.

Cilindrisch
Dans – en zeker moderne – is lastig te duiden. De combinatie beweging, omgeving en geluid ligt je, of niet. Dat geldt voor Echo, en voor Voice of Void. Maar waar de eerste hinder leek te ondervinden van de locatie, had Voice of Void dat niet. Het Ankerpark is ruim genoeg om van alle kanten te bekijken. Waar Echo in feite zónder rekwisieten danst, doet Voice of Void dat (deels) juist wel. Grote cilinders van dundoek ontnemen in het eerste deel het zicht op de dansers. Alleen het doek beweegt, en alleen de voeten en kuiten zijn zichtbaar. Tot de dansers uitbreken. Op dat moment verandert ook de sfeer: van op ontsnapping gerichte individualiteit, hoekig, naar dromerigere rust, ritme en collectiviteit.

Mazzel
De Stille Kracht voer om 21.11 uur af. Om 00.07 uur passeert hij de Bostelbrug om even later aan te meren. En alsof de organisatie ook daarin een hand heeft gehad: pas dán vallen de eerste regendruppels. Da’s best wonderbaarlijk. Slechts in een klein aantal jaren van de tien dat Schemerstad nu bestaat, is het slecht weer geweest. Ook goedgezinde weergoden zien iets in deze Leidse edelsteen.

Waardering
Toch rest na al die jaren toch nog één vraag: wat kun je doen met al die mensen op de wal die voorbij lopend en fietsend mee kijken? Misschien, heel modern, vragen om een geringe bijdrage als ze hebben genoten? Waardebepaling achteraf…. Dan kunnen de mensen die ook vanavond – de laatste avond voor deze editie – ongetwijfeld weer staan te kijken ook hun waardering laten blijken. Al is het maar €1.