Eigen sportvoorziening belangrijker dan samenwerking in Leidse regio

Aan het Kooikersplein in Zoeterwoude komt een gloednieuw maatschappelijk centrum met daarin onder andere een sporthal. Op nog geen vijf minuten fietsen staat in de Leiderdorpse Oranjewijk echter sporthal De Does. Toch kiezen beide gemeenten voor hun eigen sportvoorziening en dit voorbeeld staat niet op zichzelf. Ook bij de ijshal in Leiden kozen regiogemeenten voor het belang van eigen inwoners en bouwt Leiden de nieuwe schaatshal alleen.

In acht artikelen onderzoekt de politieke redactie van Sleutelstad hoe de samenwerking tussen gemeenten in de Leidse regio verloopt. In dit eerste deel staan lokale sportvoorzieningen centraal, waarover de afgelopen jaren veel is gediscussieerd. Zwembaden zijn daar misschien wel het bekendste voorbeeld van. Zo is in Voorschoten onlangs besloten zwembad Het Wedde voor tien jaar open te houden en heeft Oegstgeest iets langer geleden eenzelfde keuze gemaakt voor hun zwembad Poelmeer.

Eigen zwembad
In Voorschoten hadden alle politieke partijen het opgenomen in hun verkiezingsprogramma: Zwembad Het Wedde moet openblijven. Omdat Voorschoten echter onder financieel toezicht van de provincie stond, was er geen geld. Het zwembad kon echter niet blijven bestaan zonder geld van de gemeente en daarom werd er nadrukkelijk gekeken naar externe kostendragers. Die zoektocht leverde uiteindelijk niets op. De gemeente moest er dus noodgedwongen voor kiezen om alsnog zelf geld in het openhouden van het zwembad te steken. Alleen was de vraag waar dit vandaan moest komen.

In de Leidse regio staan zeven zwembaden. Het Vijf Meibad in Leiden verdwijnt zodra een nieuw binnenzwembad aan de Vliet gebouwd is.

Twee sporthallen in Zoeterwoude
Zoeterwoude stond onlangs voor een vergelijkbare keuze. Daar speelde de discussie rond het bouwen van een nieuwe sporthal. De gemeenteraad besloot uiteindelijk om de belasting te verhogen. Zo hoefde er niet gekozen te worden tussen een sporthal in het Dorp en Rijndijk, maar wordt niet alleen de Eendenkooi in Zoeterwoude-Rijndijk vervangen, maar krijgt Zoeterwoude-Dorp ook een nieuwe Klaverhal. Beide dorpskernen hebben een vurige wens voor een eigen voorziening en zo heeft het dorp straks twee nieuwe sporthallen binnen een straal van vijf kilometer. “Dat is wel een luxe”, zegt de Zoeterwoudse wethouder Ruud Bouter. De projecten worden bekostigd door het verhogen van de OZB met 34 euro per jaar per huishouden.

Grote voorzieningen
Voor voorzieningen als een sporthal of een zwembad kan de gemeente in haar eigen begroting kijken of er genoeg geld beschikbaar is. Maar wanneer een sportvoorziening zo groot is dat inwoners van andere gemeenten er ook gebruik van gaan maken, ontstaat al snel de wens om samenwerking te zoeken. Daar is de ijsbaan in Leiden een duidelijk voorbeeld van. Omdat ook ijsclubs uit de regio rondom Leiden gebruik gaan maken van de voorziening gingen de Stichting Schaatshal Leiden en de lokale ijsclubs in de regio lobbyen voor een eenmalige bijdrage van hun eigen gemeente. Alleen dan kon er een langere baan komen in de nieuwe schaatshal. Maar het liep mis.

“Die lobby had beter gecoördineerd moeten worden”, zegt Jos Arts namens de Stichting Schaatshal Leiden. Wethouder Sport in Leiden Paul Dirkse stuurde de stichting langs de regiogemeenten om geld te vragen voor een ijsbaan van 333-meter, anders zou er een ijsbaan komen van ‘slechts’ 250 meter. Zoeterwoude wilde wel meebetalen, maar gemeenten zoals Oegstgeest en Voorschoten deden dat niet. Voorschoten stond onder toezicht van de provincie en had geen geld, maar voor Oegstgeest was geld niet de enige reden om Leiden te laten vallen.

Verslaggevers van de politieke redactie in gesprek met verschillende betrokkenen bij de regionale sportvoorzieningen

Geen solide plan
Een woordvoerder van de gemeente Oegstgeest laat weten dat de noodzaak voor een bijdrage niet werd gezien. “Leiden had toch al besloten dat de ijsbaan er zou komen.” De vraag van Leiden voor een bijdrage aan een langere ijsbaan werd dan ook met nee beantwoord. “Dit was een heel andere manier van samenwerken dan wat we doen bij bijvoorbeeld de jeugdzorg”, zegt de woordvoerder. “Omdat het om een plan gaat dat door Leiden werd bedacht en niet in overleg met andere gemeenten werd opgesteld.”

Toch stelde de gemeente Oegstgeest nog wel voor om meer te doen met de locatie van de ijshal. Zo staat het gebouw in de zomer leeg en zou het dan als congrescentrum gebruikt kunnen worden. “Wij wilden een meer solide plan dan alleen een ijsbaan”, zegt toenmalig wethouder Marien den Boer daar terugkijkend over. Het pas laat betrekken van de andere gemeenten in het proces noemt de Leidse sportwethouder Dirkse dan ook een leerpunt. “Maar ik had echt gedacht dat dit haalbaar was. Het ging om een overzichtelijk bedrag dat evenredig was verdeeld over alle gemeenten. Bovendien ging het om eenmalig geld.”

Regionaal sportbeleid
Het mislukken van de 333-meter baan is geen opzichzelfstaand voorbeeld van een voorziening waar regionale samenwerking tot een beter resultaat had kunnen leiden. In de nabije toekomst komen er meer vraagstukken aan. Opnieuw over zwembaden in de regio bijvoorbeeld. Hoewel er in zowel Oegstgeest als Voorschoten redelijk recent een oplossing werd gevonden voor de financiering van het zwembad, dient het volgende beslismoment daarover zich al snel weer aan. “Als je over tien jaar een nieuw zwembad wil neerzetten, moet je nu al gaan kijken wat andere gemeenten doen”, zegt directeur van zwembad Het Wedde Gerard van Hal. “Over ongeveer tien jaar is het zwembad in Oegstgeest aan volledige vervanging toe. Dat valt samen met het moment dat er opnieuw naar het Wedde gekeken gaat worden.”

Hoewel het gevoel van een eigen sportvoorziening in je gemeente voor veel mensen erg belangrijk is, is regionale samenwerking uiteindelijk onvermijdelijk bij dit soort grote uitdagingen. “Raadsleden en bestuurders uit de Leidse gemeenten zouden dan ook over hun eigen schaduw heen moeten stappen en een blik vooruit moeten werpen,” vindt wethouder Dirkse. Inwoners wonen, werken en recreëren tenslotte ook niet in slechts één gemeente. Dirkse: “Je zou steeds vaker moeten kijken hoe je het wél met elkaar kunt regelen.” Een regionaal beleid voor sportvoorzieningen zou daarin een eerste stap kunnen zijn. Daarin zou je het realiseren van sportvoorzieningen bijvoorbeeld kunnen afstemmen. “Maar dan moet je wel op tijd beginnen”, zegt de Voorschotense wethouder Marcel Cramwinckel.

Dit artikel is onderdeel van een onderzoek naar samenwerking in de Leidse regio dat mogelijk is gemaakt door het Leids Mediafonds. In dit onderzoek wordt het komende jaar gekeken naar de samenwerking op vier thema’s: regionale voorzieningen, (jeugd)zorg, bedrijventerreinen en woningbouw.

Politiek Regio Sport Samenwerking in de Leidse regio