'Bang voor mooi weer' toont sporen van oorlog op alledaagse plekken

De bombardementen in haar straat maakten zoveel indruk op de destijds achtjarige Gerdi van der Poel, dat ze nog lang na de oorlog bang zou blijven voor mooi weer. De bommenwerpers kwamen immers als het onbewolkt was. Archeoloog Ruurd Kok leende de uitspraak voor zijn boek over 33 plekken in en rond Leiden die verhalen vertellen over de oorlog.

Archeologen doen niet alleen onderzoek naar dieren uit de prehistorie, graven uit de Romeinse tijd of resten van kastelen uit de middeleeuwen, maar ook naar sporen uit het meer recente verleden. Ruurd Kok onderzocht bijvoorbeeld al eerder de Grebbeberg waar in de meidagen van 1940 het Nederlandse leger tevergeefs de Duitse troepen probeerde tegen te houden. Ook dichter bij huis was hij geïnteresseerd in hoe je de oorlog terug kunt vinden in de huidige stad. “Ik wil het menselijke verhaal vertellen. Een reconstructie aan de hand van schriftelijke bronnen, foto’s, ooggetuigenverhalen en herinneringen.”

“Het verhaal van Gerdi van der Poel raakte me”, zegt Kok. “Een klein meisje dat iets meemaakt en daar nog lang last van houdt. Of dat van die groep vluchtelingen die onderweg vanuit Valkenburg naar Leiden aan het begin van de oorlog tot twee keer toe in een vuurgevecht terecht kwamen. Ze zaten letterlijk tussen twee vuren. Ik sprak met een man die het meemaakte als jongetje van twee, en er zelf geen herinneringen aan had, maar wel de verhalen kende. Zowel zijn tante als zijn oma kwamen erbij om het leven. Het zijn schrijnende verhalen met een wrang randje. Verhalen die de gruwelijkheid van de oorlog persoonlijk maken. Heel dichtbij en concreet.”

Verslaggeefster Gerry van Bakel in gesprek met Ruurd Kok over zijn boek ‘Bang voor mooi weer’, 33 verhalen over plekken in en rond Leiden waar de oorlog sporen heeft nagelaten.

Het begon met een serie in het Leidsch Dagblad en publicatie van de eerste verhalen, leverde tips op van andere plekken in de buurt waar ook zaken waren voor gevallen. Soms met duidelijke sporen en soms was juist helemaal niet meer terug te vinden welke drama’s zich op die plek hadden afgespeeld.

De 33 verhalen zie uiteindelijk in het boek zijn terechtgekomen zijn niet de enige sporen die Kok heeft gevonden. “Ik heb nog wel wat meer draadjes. Niet elk spoor levert een goed verhaal op. Sommige gebeurtenissen kreeg ik niet helemaal opgehelderd. Het is soms ook toeval waar je op stuit. Zelfs tijdens het draaien van de documentaire kwam er nog iets nieuws naar boven. De buurman van Gerdi van der Poel was nieuwsgierig waarom we aan het filmen waren en vertelde toen dat zijn huis ook nog schade had opgelopen tijdens die bombardementen. Misschien komt er ooit nog wel eens een tweede boek.”

Video en boek
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Kok in de aanloop van de herdenking van 75 jaar bevrijding een lezing zou houden voor de Historische Vereniging Oud Leiden over zijn boek ‘Bang voor mooi weer’. Maar het coronavirus maakte evenementen onmogelijk. Maar elk nadeel heeft zijn voordeel, want dankzij die annulering is er nu een minidocumentaire over het boek van videoproductiebedrijf Kleef&Koop. Uitgezonden op 4 en 5 mei op Sleutelstad TV en terug te kijken op het Youtubekanaal van Sleutelstad. Het boek ‘Bang voor mooi weer’ van Ruurd Kok ligt sinds 6 mei in de boekhandel.

Cultuur Leiden Maatschappij Regio