Leidse kerken in de knel door corona: 'Technisch failliet, maar we gaan het halen'

De Leidse kerken hebben het moeilijk. Door de coronacrisis is voor veel kerken het grootste deel van de inkomsten weggevallen, omdat ze geen onderdak meer kunnen bieden aan evenementen en concerten. Voor de historische panden is dat extra moeilijk omdat het onderhoud meer geld kost dan voor ‘gewone’ evenementengebouwen. De vraag is dan ook of er straks allemaal rotte kiezen in de Sleutelstad staan.

De conservator van de Leidse Pieterskerk, Ward Hoskens, heeft er nog net geen nachtmerries van, maar makkelijk vindt hij het niet. “We kunnen op dit moment best een paar leien dakpannen vervangen, maar hele vlakken lukt niet.” Met name het grote preventieve onderhoud komt in de knel. Gelukkig heeft de Pieterskerk vorig jaar de kappen nog stofvrij laten maken. “Dat is een dure grap, maar wel heel belangrijk in het kader van de brandpreventie. We hebben bij branden in kerken in het buitenland gezien hoe stof een brand versnelt.”

Ook de directeur van de Pieterskerk, Frieke Hurkmans, beaamt: “Het is hard watertrappelen.” De inkomsten zijn tot nul gereduceerd. “Gelukkig ondersteunt de overheid ons. Monumenten zijn ongeveer de zwaarst getroffen categorie. En we hebben een lening afgesloten van negen ton. Dat geeft ons nu even de ruimte om een ander verdienmodel te ontwikkelen.” Toch zal die negen ton ooit terug betaald moeten worden. “We zijn hier financieel nog jaren mee bezig”,  aldus Hurkmans. De Pieterskerk kreeg naast de lening en de overheidssteun ook 100.000 euro van het Kickstart Cultuurfonds om coronamaatregelen door te voeren.

Tachtig procent minder
Collega Foort van Oosten is voorzitter van de de beheercommissie van vier Leidse kerken, waaronder de Hooglandse Kerk en de Marekerk. Van Oosten: “Wij hebben tachtig procent minder inkomsten sinds corona. Dat is heel veel en dat gaan we merken. Dit jaar gaat het nog goed, maar volgend jaar komen de kerken financieel in de problemen.”

“Die bakstenen blijven voorlopig wel staan, die staan er al zeven eeuwen en dat moet nog zeven eeuwen meekunnen”, vervolgt van Oosten. “Het probleem zit hem vooral in het onderhoud van de houten kap, de glas in loodramen en het stucwerk. Dat kost heel veel geld.” De voorzitter van ‘het beheer’ is bang voor het ergste scenario: “In het ergste geval moeten de kerken dicht voor publiek, omdat het niet meer veilig is.”

Lengte of breedte
De scriba van de Marekerk, Herman ten Hove, is iets optimistischer. De kerk wordt namelijk nog volop gebruikt als kerk. “Wij hebben een hele betrokken gemeente en hebben behoorlijk wat inkomsten uit die gemeente.” Uit de collecte en uit de giften wordt onder andere het onderhoud betaald. Maar ook bij de Marekerk moet het uit de lengte of de breedte komen. “De betaalde koster die wij zo graag willen hebben, gaat er nu niet komen.”

Nog een leuk weetje: de collecte wordt niet meer contant opgehaald in de kerk, maar er is een zogeheten ‘gift-app’. “Je kan gewoon vanaf je luie stoel thuis geld overmaken.”

Leiden Coronacrisis