Onderzoek wijst uit: Bomenfonds gemeente werkt niet

De Rekenkamercommissie windt er geen doekjes om. Naar aanleiding van hun recente onderzoek naar de werking van het gemeentelijke Bomenfonds wordt een aantal gebreken blootgelegd: door de onduidelijke formulering en de laakbare naleving is het huidige beleid inefficiënt en ontoereikend. Daarnaast worden er veel te weinig bomen geplant, waardoor er steeds meer geld achterblijft in het Bomenfonds.

Het doel van het Bomenfonds is simpel: ervoor zorgen dat elke gekapte boom gecompenseerd wordt door een elders herplante boom met dezelfde ecologische waarde. Deze aanpak moet de afbreuk aan het ecosysteem tegengaan, maar uit het onderzoek van de Rekenkamercommissie blijkt nu dat gekapte bomen onvoldoende gecompenseerd worden. De onpartijdige commissie doet onafhankelijk onderzoek naar het beleid van de gemeente en ondersteunt de gemeenteraad bij haar controlerende taak door na te gaan of de gemeente haar taken naar behoren vervult.

Presentator Cor van der Velden in gesprek met GroenLinks-raadslid Marleen Schreuder.

Kapcompensatie
De gemeente eist bij het verlenen van een kapvergunning dat de aanvrager een compensatieplan inlevert. In dit plan moet zwart op wit staan waar en hoe de gekapte boom vervangen wordt door een boom met dezelfde ecologische waarde. Om een vergelijking te kunnen maken tussen wat gekapt is en wat herplant moet worden, werkt de gemeente met een zogenaamde ‘boomwaarde’, die de ecologische waarde per boom in financiële waarde uitdrukt.

Vervolgens moet de kapvergunninghouder vooraf vaak het bedrag van de boomwaarde in het Bomenfonds storten als een soort stok achter de deur. De compensatieplannen worden immers vaak onvolledig of helemaal niet waargemaakt. Door deze financiële borgsom in te stellen, wil de gemeente kapvergunninghouders aansporen om zich aan hun compensatieplan te houden, zodat zij de herplant daadwerkelijk ten uitvoer brengen. Schiet de vergunninghouder tekort bij het bewerkstelligen van zijn compensatieplan, dan krijgt hij zijn geld niet terug en verandert de borgsom in een afkoopsom.

Deze tendens baart de Rekenkamercommissie zorgen. De primaire verantwoordelijkheid voor herplanting ligt bij de vergunninghouder, maar komt op deze manier alsnog terecht bij de gemeente, die nota bene vaak zelf de vergunninghouder is. Omdat de gemeente in beperkte mate controleert of de compensatieplannen uitgevoerd worden, is het resultaat een gespekt Bomenfonds, maar daar staat wel een tekort aan herplante bomen tegenover.

Green new deal
Om de aangekaarte problemen aan te pakken, ligt er momenteel een nieuwe bomenverordening klaar, maar volgens de Rekenkamercommissie schort er ook behoorlijk wat aan dit nieuwe voorstel. De commissie stelt daarom vier belangrijke aanbevelingen voor.

Het Bomenfonds moet ten eerste niet aangesproken worden voor de kosten van overig groen, maar alleen om de compensatie voor gekapte bomen mogelijk te maken. Ten tweede moet het nieuwe beleid makkelijker en beter uitvoerbaar worden: iedere kapvergunninghouder moet verplicht een storting doen in het Bomenfonds als stok achter de deur. De stortingen moeten overzichtelijker worden bijgehouden door middel van een ondubbelzinnige administratie, die de boomcompensatie, boomwaarde en de uitputting van budgetten bijhoudt. Zo wordt het voor de gemeente ook makkelijker om het beleid te handhaven. Als derde stelt de commissie voor om de administratieve en handhavingskosten te financieren door middel van een opslag op de Bomenfonds-bijdragen.

Ten slotte wordt de introductie van kapmeldingen naast kapvergunningen geadresseerd. In veel gevallen mag een melding echter geen vervanger worden voor een vergunning, omdat het college de voorgenomen kap formeel moet kunnen tegenhouden voordat het te laat is. Mocht er toch besloten worden om meldingen toe te staan, dan moet het college de gelegenheid krijgen om officieel bezwaar te maken voordat er gekapt mag worden. Daarnaast moet er ook bij een kapmelding verplicht een bijdrage geleverd worden aan het Bomenfonds.

Potentie
Er is zowel ruimte als kans voor verbetering, concludeert de Rekenkamercommissie. “Door de regels in klare taal te formuleren, kunnen er veel mis(ver)standen vermeden worden.” Daarnaast moet de gemeente consequenter zijn bij de handhaving van het bomenbeleid, zowel voor zichzelf als voor derden die een kapvergunning aanvragen.

Duurzaamheid Leiden Politiek