'Je kon er vergif op innemen', gedragswetenschapper niet verbaasd over volle parken

“Je kon er vergif op innemen.” Voor hoogleraar en gedragswetenschapper Carsten de Dreu van de Universiteit Leiden waren de beelden van volle parken op Koningsdag geen verrassing. “Het zat er aan te komen dat dit zou gaan gebeuren op een vrije dag, Koningsdag, zo kort voor het loslaten van een aantal beperkingen. Je kon er op wachten dat mensen in groten getale naar de parken zouden gaan en Koningsdag wilden vieren. Samen met elkaar, in de openlucht, maar wel dicht bij elkaar.”

De belangrijkste verklaring voor de drukte in de parken en het loslaten van de coronamaatregelen is, volgens De Dreu, het van tevoren aankondigen van de versoepelingen: “Als je aankondigt dat erg beperkende maatregelen er vanaf gaan – iets waar mensen al heel erg lang naar verlangen – dan wordt het heel erg moeilijk om het nog vol te houden.”

Daarnaast vermoedt De Dreu dat veel mensen toch denken: “Als de rest het los laat, dan ga ik nu niet hier in mijn eentje gedisciplineerd thuis zitten. Dan ga ik ook. En daarmee krijg je een zichzelf versterkend effect.”

Geest uit de fles?
De vraag is of het handig is om de versoepelingen een week van tevoren aan te kondigen: “Idealiter zou je dat zo kort mogelijk voor het loslaten van de maatregelen doen. Dan heb je ook al goed kunnen doordenken hoe het menselijk gedrag daar op gaat reageren. En hoe je daar als overheid op kan anticiperen. Op het moment dat je zegt: dan krijg je iets leuks, dan wordt de tijd tot dat moment heel erg lang voor mensen. Dus die tijd wil je zo kort mogelijk houden.”

Of de geest sinds gisteren helemaal uit de fles is, durft De Dreu niet te zeggen. Maar, vertelt hij in een interview met mediapartner Omroep West, hij is wel bang dat een behoorlijk stuk van de geest uit de fles is en dat die moeilijk is terug te krijgen. “De mensen die gisteren hun ‘vrijheid’ vieren, zijn ook de mensen die zelf niet heel veel last zullen hebben van het coronavirus. Wellicht hebben ze in hun omgeving ook mensen gezien die het al hebben gehad en dat de effecten daarvan beperkt waren.”

“Voor die mensen is de urgentie om zich aan de coronamaatregelen te houden, die wordt ook steeds minder gevoeld”, vervolgt de gedragswetenschapper. “In combinatie met het feit dat mensen heel graag los willen, denk ik dat dit stukje van de geest heel moeilijk weer in de fles is te krijgen.”

‘Mensen zijn het spuugzat’
De Dreu denkt dan ook dat het gedrag van mensen, en zeker die van grote massa’s, moeilijk te controleren is. “Mensen zijn het spuugzat. Ze hebben geroken aan hun nieuwe vrijheid. Het is heel moeilijk voor mensen om nu weer een stap terug te zetten. De beste oplossing is zo snel mogelijk zo veel mensen vaccineren. En daarmee hopen dat de IC-capaciteit het aan blijft kunnen.”

Leiden Maatschappij Regio