'Voorschoten op de rails' in Museum Voorschoten: heimwee naar de Blauwe Tram

Voorschoten, 9 februari 2022 om 13:50 uur door Roeland van Wely

Voorschoten kreeg op 1 mei 1843 een treinstation aan van de oudste spoorlijnen van Nederland, de Oude Lijn van Amsterdam naar Rotterdam. Veertig jaar later kwam de stoomtram naar het dorp. Tot 1961 reed die Blauwe Tram. Schaalmodellen van treinen en trams, en heel veel foto’s en krantenartikelen brengen de lokale geschiedenis van het spoor in Museum Voorschoten tot leven. Maar het is vooral het verhaal achter een rode vlag dat tot de verbeelding spreekt.

Carla Oostergo vertelt over de tentoonstelling Voorschoten op de rails

Carla Oostergo, vrijwilliger van Museum Voorschoten: “Mijn schoonmoeder heeft in een spoorhuisje gewoond. Haar vader was stationswachter van station Voorschoten. Hij draaide de spoorbomen open bij de spoorwegovergang. Dat was de aanleiding voor de tentoonstelling. Toen ik bij het museum kwam, vroeg ik of er weleens wat met het spoor was gedaan. Dan kom je uit bij het thema Voorschoten op de rails. En de Blauwe Tram kan dan ook niet ontbreken, want die heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het dorp.”

Halte kasteel Duivenvoorde
“Jonkheer Steengracht van kasteel Duivenvoorde heeft lang de bouw van de spoorlijn tegengehouden”, vertelt Oostergo. “Hij ging uiteindelijk akkoord onder de voorwaarde dat hij een halte kreeg. Hij zorgde er ook voor dat Voorschoten een eigen station kreeg.” De jonkheer gebruikte later een rode vlag om de internationale trein van Amsterdam naar Parijs voor zijn kasteel te laten stoppen. Oostergo: “Van de rode vlag heb ik een replica gemaakt. Het origineel is op kasteel Duivenvoorde, maar die is in dermate slechte staat dat we die niet in bruikleen kregen.”

Tekst loopt door onder foto

De replica van de rode vlag van de jonkheer waarvoor de internationale trein moest stoppen. (Foto: Roeland van Wely).

In de Tweede Wereldoorlog stelde de Nederlandse Spoorwegen een nieuwe regel in. Jaarlijks diende een halte gebruikt te worden, anders zou het recht op een eigen halte komen te vervallen. September 1944 brak de grote spoorwegstaking uit. De staking betekende niet alleen het einde voor de halte bij kasteel Duivenvoorde. Ook station Voorschoten werd gesloten. Oostergo: “Er zijn heel veel verzoeken geweest om het station weer te openen. We kwamen de brieven tegen in het archief. Van 1944 tot 1969 is station Voorschoten gesloten geweest.”

Adieu Blauwe
In 1924 arriveerde de eerste elektrische tram in Voorschoten. De tramlijn werd als dubbelspoor aangelegd. Voor de route tussen Leiden en Den Haag via Lammenschans werden in 1926 nieuwe trams aangeschaft in Boedapest. Deze trams kregen een karakteristieke grijze en blauwe kleur. Voor de passagier was ‘de Blauwe’ een veilig, snel en gezellig vervoermiddel. De tram was jarenlang het meest gebruikte vervoermiddel in Voorschoten, ook omdat het dorp jarenlang dus geen treinstation had. Op 9 november 1961 viel het doek voor ‘de Blauwe’.

“De Blauwe Tram leeft in Voorschoten. Mijn man gebruikte de tram vroeger. In de winter werd er een slee achter de tram gebonden. Voordat ze bij een wissel kwamen, moest dat dan weer los gemaakt worden”, vertelt Oostergo. Een uitvergroot krantenartikel op de tentoonstelling verkondigt het einde van de tram: “Audieu, o dierbare Blauwe, ’t is voorgoed voorbij.” De trams werden nadat ze buiten gebruik waren gesteld in brand gestoken. Wat resteert zijn de foto’s, de herinneringen en een mooie, geslaagde tentoonstelling ‘Voorschoten op de rails‘. De tentoonstelling is tot 22 mei 2022 te zien in Museum Voorschoten.