Goed bewaard geheim: Zuid-Holland heeft een eigen volkslied

Veel Leidenaren weten dat de Sleutelstad een eigen volkslied heeft. Ook het Wilhelmus is bij de meeste inwoners bekend. Maar dat onze provincie een eigen volkslied heeft, blijkt een goed bewaard geheim. Mediapartner Omroep West dook in de geschiedenis van het het Zuid-Hollands volkslied.

Zuid- Holland met je weiden en ’t grazende vee,
Je molens, je duinen, je strand en je zee,
Je plassen en meren, aan schoonheid zo rijk,
Je grote rivieren, betoomd door de dijk,
Je akkers met graan, waar de wind overgaat,
Je bloembollenvelden in kleurig gewaad!
Aan jou o, Zuid- Holland, mijn heerlijk land, mijn heerlijk land,
Aan jou o, Zuid- Holland, heb ik mijn hart verpand!

Zuid- Holland, je hoofdstad zo mooi en zo oud,
Je weids ‘s-Gravenhage, met Plein en Voorhout,
Daar vindt men ’t bestuur van Provincie en Land,
Daar wonen ook ambassadeur en gezant.
Daar gingen de graven van Holland op jacht,
Daar zetelt Oranjes doorluchtig geslacht!
Aan jou, o Zuid- Holland, historisch land, historisch land
Aan jou, o Zuid- Holland, heb ik mijn hart verpand!

Zo luidt het Zuid-Hollands volkslied. Geschreven in 1950 door twee provincieambtenaren. De tekst door L.C. Winkelman, de muziek is van een zekere H.G. Lukkien. Meerdere telefoontjes met het provinciehuis leveren verder geen informatie op. Een woordvoerder kan niet zeggen hoe het lied ooit is ontstaan. Wel blijkt uit archieven dat na het schrijven is geprobeerd het lied op scholen in Zuid-Holland te verspreiden, maar dat is mislukt.

Irene Stengs heeft wel een idee over het ontstaan. Zij is als antropoloog verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan het Meertens Instituut, dat onderzoek doet naar taal en cultuur in Nederland. Volgens haar waren de jaren ’50 een tijd waarin veel lokale en provinciale tradities werden ingezet voor het opkomend toerisme.

Er was meer welvaart, mensen gingen vaker op vakantie in hun eigen land. Daardoor begonnen de VVV’s te ontstaan. Die gingen samen met lokale middenstandsorganisaties dingen organiseren voor toeristen en daarbij werd de lokale identiteit ingezet, een beetje folkloristisch. Zo zijn bijvoorbeeld ook de bloemencorso’s ontstaan.

Op de kaart
De maatschappij veranderde in de jaren ’50 enorm. Stengs: “De zaterdag werd een vrije dag, er kwamen vakantiehuizen, caravans, dat kwam allemaal opzetten. Activiteiten als optochten en braderieën maken een dorp of regio aantrekkelijker, niet alleen voor de eigen inwoners maar ook voor de toeristen. En in die vibe hebben ambtenaren waarschijnlijk gedacht: wij gaan Zuid-Holland ook een beetje op de kaart zetten, op die manier.”

Ruim zeventig jaar later is het zeer de vraag of dat is gelukt. Want navraag wijst uit dat het volkslied bij bijna niemand bekend is.

Kip-ei-verhaal
Nadat de redactie bij diverse scholen bot ving, lukte het om er een te vinden waar de leerlingen het Zuid-Hollands volkslied krijgen aangeleerd. In Berkenwoude, een boerendorp in Krimpenerwaard met ruim 1.700 inwoners. Bij de plaatselijke christelijke basisschool De Wegwijzer reageert directrice Thea van den Berg direct enthousiast. “Natuurlijk, dat gaan we volgende week samen met een fanfare zingen op het schoolplein, tijdens de Koningsspelen. Met de leerlingen, maar ook met de ouders die er zijn. Dat doen we elk jaar.”

De school vindt het belangrijk dat leerlingen het besef hebben in welke omgeving ze opgroeien. “Bij aardrijkskunde beginnen we ook altijd met onze eigen landschappen en de polder, daar gaat dat lied ook over.”

Niet alleen op scholen, maar ook in de hoogste kringen is het lied niet heel erg bekend. Commissaris van de Koning in Zuid-Holland Jaap Smit geeft ruiterlijk toe dat hij het lied niet spontaan uit volle borst kan zingen. “Ik ken de tekst een beetje, maar de melodie moet ik weer even ophalen. Het is niet een lied dat mij voor op de tong ligt, nee.” Hoe dat komt, weet Smit niet.

Belangerijker dingen
“In andere provincies kennen ze hun volkslied ook niet altijd. En in Zuid-Holland is de binding met de steden en gebieden sterker dan die met de provincie in zijn totaliteit”, weet Smit. Volgens de Commissaris zijn er ‘belangrijker dingen’, maar zou het ‘helemaal niet gek zijn als meer mensen het zouden kennen’.

Leiden Leiderdorp Maatschappij Oegstgeest Regio Voorschoten Zoeterwoude