Speciaal transport nodig voor Amsterdams scheepskanon uit 1650

Te koop in Leiden: een gietijzeren scheepskanon uit de 17e eeuw. Het is vergaan met een schip op de Noordzee, waarna het enkele eeuwen op de zeebodem heeft gelegen. Eind 20e eeuw is het kanon uit zee gehaald en nu wordt het verkocht door veilinghuis Onder de Boompjes in de Nieuwstraat. Het enige nadeel is dat het kanon zo zwaar is dat er speciaal transport voor nodig is. De kosten hiervan zijn niet bij de koopprijs inbegrepen.

Het lijkt een koopje, het kanon op bijbehorende steunen achter een raam bij veilinghuis Onder de Boompjes in de Nieuwstraat. Het is zonder meer een imposant historisch object. Het is voorzien van het merk van de Admiraliteit van Amsterdam, het heeft een lengte van meer dan drie meter en weegt bijna 2000 kilo. Maar het gewicht vormt ook een probleem. Je tilt het kanon niet even op.

Het gietijzeren scheepskanon uit de 17e eeuw heeft honderden jaren op de zeebodem gelegen. Eind 20e eeuw is het opgevist uit de Noordzee door een Zeeuws vissersschip. Het kanon bevond zich vermoedelijk op een Amsterdams oorlogsschip dat door de Engelsen in een van de vele zeeslagen tussen 1652 en 1676 tot zinken is gebracht. Gijs Essink, eigenaar van het veilinghuis Onder de Boompjes: “Het gewicht is een probleem bij de verkoop. Om het kanon in het veilinghuis te krijgen was een speciaal transport nodig.”

Tekst loopt door onder foto.

Kanon op de veiling. (Foto: Onder de Boompjes).

Kanonnenexpert
Kanonnenexpert Nico Brinck ziet de waarde van het object: “Het kanon is in 2005 opgevist en in Stellendam aan land gebracht. Het grote gietijzeren kanon, is een 18-ponder. Dat wil zeggen, dat de ronde massieve kogel een gewicht had van achttien Amsterdamse ponden. Dit kanon is gegoten in de ijzergieterij van Finspong, een plaats ongeveer honderd kilometer ten zuidwesten van Stockholm. De naam ‘Finspongs geschut’ stond in die tijd garant voor hoge kwaliteit.”

“De gieterij was van 1627 tot 1841 eigendom van de familie De Geer. De stamvader van de familie, Lodewijk de Geer, was oorspronkelijk handelaar in ijzerproducten en oorlogsmaterialen. Hij was geboren in Luik en woonde later in Amsterdam. Hij vertrok in 1627 naar Zweden om daar op grote schaal kanonnen te gieten voor de Amsterdamse wapenmarkt. Tot de Franse tijd, ongeveer 1795, kwam verreweg het meeste geschut in de Zeven Provinciën uit deze gieterij”, aldus Brinck.

Tekst loopt door onder foto.

Scheepskanon in Leiden. (Foto: Onder de Boompjes).

Toekomst
Gijs Essink: “Kanonnen werden vroeger van gietijzer of brons gemaakt. Dit exemplaar is van gietijzer. Het was in de 17e eeuw goedkoper om een kanon in zijn geheel uit Zweden te laten komen, dan om de grondstoffen naar Nederland te halen en een kanon hier te gieten. Ik vond het kanon in het begin heel leuk en bijzonder. Mijn enthousiasme is wel een beetje bekoeld omdat hij twee keer is geveild en niet verkocht. Dat had ik niet verwacht. Het kanon is zoiets unieks.”

“Ik kan het kanon aanbieden voor een bedrag van 3.500 euro inclusief veilingkosten. Dat is een harde bodem”, stelt Essink. “Het kostte tweeduizend euro om het kanon hier te krijgen. Daar zat dan wel een uittakeling uit een huis bij. Dit kanon kun je niet zomaar meenemen. Om dit kanon te tillen heb je aan twintig mensen nog niet genoeg.” Essink heeft momenteel een paar serieuze gegadigden voor het kanon. De koper krijgt er een kanonskogel bij.

Op de laatste veiling werd bij Onder de Boompjes een olieverfschilderij van de beroemde Oostenrijkse schilder Alfons Walde (1891-1958) voor maar liefst 586.000 euro verkocht. Het scheepskanon daarentegen heeft vooralsnog geen nieuwe eigenaar gevonden. Bezoekers aan de Nieuwstraat kunnen bij Onder de Boompjes voorlopig dus nog een stukje scheepshistorie in de etalage bewonderen.

Cultuur Economie Leiden