Deel dit bericht!  

Houtkwartier wil zelfvoorzienend zijn met energie

Het Houtkwartier wil een energienet opzetten waarmee de bewoners zelfvoorzienend zijn. Traditionele energieleveranciers en energiebronnen van buitenaf zijn dan niet nodig. De wijk kan dan ook zonder een aansluiting op de stadsverwarming met restwarmte uit Rotterdam waar de gemeente Leiden op inzet.

“In dit eigen wijksysteem bezitten de bewoners en de eigenaren van woningen en gebouwen samen de benodigde infrastructuur. Zij zijn zowel leverancier als gebruiker van de verschillende soorten energie. Je bent en blijft eigenaar van de energie die je in de infrastructuur opslaat”, zegt Wim Scholten, voorzitter van de wijkvereniging van het Houtkwartier.

De infrastructuur biedt mogelijkheden voor warmte, koeling, elektriciteit en voor de opslag van warmte en elektriciteit. Eengezinswoningen, appartementen, bedrijven, gebouwen en instellingen kunnen er allemaal op worden aangesloten.

In het Houtkwartier liggen het Alrijne ziekenhuis en verscheidene scholen en kinderdagverblijven. Ook die kunnen optreden als leverancier en gebruiker. Er zijn diverse mogelijke bronnen. “Met zonnepanelen kun je elektriciteit opwekken. Met zonnecollectoren kun je warmte genereren. Bij het koelen van de operatiekamers van het Alrijne komt warmte beschikbaar”, aldus Scholten.

Goedkoper
Volgens hem kunnen alle elfhonderd adressen in de wijk meedoen. Momenteel wordt uitgerekend hoeveel adressen minimaal nodig zijn om het financieel aantrekkelijk te houden. Scholten: “Daarbij zetten we ons systeem af tegen de kosten van de optie van de gemeente, een aansluiting op de stadsverwarming met industriële restwarmte uit Rotterdam. De verwachting is dat ons eigen systeem sowieso de helft goedkoper uitpakt voor de bewoners. Dat is de ervaring in landen als Denemarken, Zweden, en Duitsland.”

De wisselwerking tussen gebruik en levering werkt als volgt. Een huiseigenaar met zonnepanelen op zijn dak houdt in het algemeen elektriciteit over. Scholten: “Zelf wekte ik in 2022 vierduizend kilowatt op en ik gebruikte daar maar zevenhonderd van. Die overtollige elektriciteit kun je aan het wijkenergienet leveren en daar kan jij zelf of anderen later weer van profiteren. Op een ander moment kun je zelf gebruiker zijn van bijvoorbeeld de warmte die als bijproduct vrijkomt bij de koeling van de operatiekamers van het ziekenhuis.”

Zand
Hoe kun je warmte vasthouden tot het moment dat je die nodig hebt? Scholten kent een Fins bedrijf dat Polar Night Energy heet. Dat slaat warmte op in een grote silo, die is gevuld met schoon droog zand. Het doet dat met overtollige elektriciteit van zonnepanelen en windturbines. “Met schoon droog zand kun je veel hogere temperaturen opslaan dan in water. Je kunt de warmte aan het zand onttrekken op die momenten dat je warmte nodig hebt. Daarmee kun je water in een pijp opwarmen en dan aansluiten op het energienet”, zegt Scholten.

“Het voordeel van dit eigen wijksysteem boven andere oplossingen is dat het volledig emissievrij is en duidelijk goedkoper. Bij de stadsverwarming met industriële restwarmte komt er, bezien over de hele keten tussen afvalverwerking en gebruik, nog steeds veel CO2 vrij”.

Baas
De bewoners en eigenaren hebben veel keuzemogelijkheden bij een eigen energienet. Zij kunnen met elkaar afspreken om de functionaliteit of de capaciteit uit te breiden. Scholten beklemtoont dat bewoners zelf de baas zijn over de kosten en de tarieven. “Je bent mede-eigenaar. Wederkerigheid is een belangrijk principe. Ik gun iets aan jou en jij levert op de een of andere manier een wederdienst.”

In het geval van de stadsverwarming met restwarmte uit Rotterdam hebben bewoners alleen de keuze om zich daarop wel of niet te laten aansluiten. Er is alleen sprake van warmtelevering. Alle andere aspecten ontbreken, zegt Scholten. “Het beheer en de kosten liggen in de handen van een commerciële partij. Je bent alleen gebruiker van de warmte en betaalt een commercieel tarief. Dit wordt ook wel overlevering aan een monopolist genoemd.”