Jaap Smit over beoogd premier Dick Schoof: 'Verrassende keuze'

Commissaris van de Koning Jaap Smit vindt beoogd premier Dick Schoof ‘een verrassende keuze’. Hij kent de oud-AIVD-topman goed. En de twee zijn zelfs exact even oud. Hoe kijkt Smit naar de toekomstig premier?

Dick Schoof en Jaap Smit zijn beiden geboren op 8 maart 1957. De twee hebben nog steeds ieder jaar op die dag even contact met elkaar, bekent Smit in het maandelijkse radioprogramma bij Omroep West: Het Gesprek met de Commissaris. “Dat is altijd ons vaste contactmoment, maar ik heb hem heel veel meegemaakt. In mijn vroegere carrière, tot op de dag van vandaag.”

Hoofdlijnenakkoord
Als echte Schoof-kenner noemt Smit zijn leeftijdsgenoot een ‘verrassende keuze’. “Ze hebben gekozen voor iemand die gewend is om plannen uit te voeren die politici bedenken. Dat zal ook hier het geval zijn. Gezien geen van de fractievoorzitters, ook niet Wilders, premier zijn geworden, zal het zijn taak zijn om uitvoering te geven aan de plannen die in het hoofdlijnenakkoord staan. Ik ben heel benieuwd hoe dat gaat uitpakken.”

Ervaren
Desalniettemin is Smit overtuigd dat Schoof over de juiste kwaliteiten beschikt om een goede premier te zijn. Dat met name vanwege zijn ambtenaarsverleden. “Ambtenaren zijn gewend om te luisteren naar wat een politicus of bewindspersoon wil en dat uit te voeren. Niet zonder ook kritische vragen te stellen. Daar is hij, denk ik, ook op geselecteerd. Het is een slimme en ervaren man, maar het is een ander soort premier dan we in jaren hebben gehad.”

De commissaris van de Koning noemt Schoof ‘slim en kundig’, en lijkt er vertrouwen in te hebben dat hij zijn weg kan vinden. “Hij kent het klappen van de zweep, het functioneren van de overheid én de relatie met de politiek. Bovendien vind ik hem een aardige vent.”

Premier Schoof
In zijn eerste persconferentie als toekomstig premier gaf Schoof zelf aan premier te willen zijn voor alle Nederlands. Een verstandige keuze, benadrukt Smit, die dat als vereiste noemt voor een gezonde democratie. “Het is hem geraaie ook”, zegt Smit droog. “Democratie betekent niet dat de helft plus één het voor het zeggen heeft zonder na te hoeven denken over de andere helft. Democratie is een mandaat aan de helft plus één om, met inachtneming van de belangen van alle mensen en minderheden, verstandig beleid te maken en uit te voeren. Dus ja, een premier hoort er te zijn voor alle Nederlanders.'”

Premier Smit
Anders dan Schoof staat Smit zelf aan de vooravond van het einde van zijn politieke carrière. Hij vertrekt op 1 september na tien jaar als commissaris van de Koning in Zuid-Holland. Maar wat nou als Wilders juist hém had benaderd op premier te worden? “Dan worstel je ermee. Kan ik mij vinden in de uitgangspunten die dit kabinet hanteert? Kan ik daar een bijdrage in leveren, of niet? En natuurlijk, zou ik er nog zin in hebben?”

Smit benadrukt dat de situatie puur hypothetisch is, omdat hij niet is gevraagd. “Degene die het moet gaan doen, moet ook boven die partijen kunnen staan. Als je dat vergelijkt met mijn huidige baan, is dat wel vergelijkbaar. Ik ben voorzitter van een gezelschap dat ik niet zelf heb samengesteld, dat een politiek programma heeft waarvan geen letter van mij is. Maar ik word wel geacht op een goede manier besluiten te nemen. Het gaat niet zozeer om de vraag of het jouw verhaal is, maar om de noodzaak. Iemand zal de kar moeten trekken.”

Pensioen
Nee dus, premier Smit zal er niet inzitten. Eigenlijk kijkt Smit wel uit naar zijn pensioen. “Ik zie nu wel uit naar een tijd waarin ik me niet gebonden voel aan wie of wat dan ook, behalve aan mijn echtgenote. Met mijn huidige baan kan dat niet. Ik praat niet met meel in mijn mond, maar ik kan niet alles zeggen. Dat is maar goed ook, want ik heb ook een bepaalde verantwoordelijkheid.”

Of hij dan straks na zijn pensioen uit de school klapt? “Het is niet dat ik straks helemaal los zal gaan, maar ik ben wel een boek aan het schrijven. Dat is een manier voor mij om de verhalen te vertellen en een inkijkje te geven in wat mij bewogen heeft.”

Maatschappij Oegstgeest