Deel dit bericht!  

Historicus: ‘Maak met Peen en Uipad geen folklore van traumatische hongersnood’

Historicus Robbert Jan Hageman dient een officieel bezwaar in tegen het voorstel van de Leidse straatnamencommissie om straten te vernoemen naar etenswaren die met de viering van 3 Oktober hebben te maken, zoals klapstuk en peen en ui.

“Dat is kookboekinformatie die voorbijgaat aan de ware betekenis van het Ontzet van Leiden, de drang naar vrijheid en de traumatische hongersnood die ermee gepaard ging. Het reduceert Leidens Ontzet tot folklore”, zegt Hageman, geboren en getogen Leidenaar en tot aan zijn recente pensionering werkzaam bij het Nationaal Archief.

De Stadskrant publiceerde op 30 mei de namen die de straatnamencommissie voorstelt voor een nieuwbouwlocatie bij de Zoeterwoudseweg: Haring en Wittebroodkade, Hutspotpad, Klapstukpad (‘suddervlees bij hutspot, gerecht op 3 oktober’), Pastinaakpad (‘oorspronkelijk ingrediënt van hutspot’) en het Peen- en Uipad.

Het beeld van Cornelis Joppenszoon bij station Lammenschans. (Foto: Louis Smit)

Hongersnood
Naar Hagemans mening is het belangrijker om via straatnamen de echte waarde van Leidens Ontzet door te geven aan nieuwe generaties en nieuwe inwoners van Leiden. “Die waarde is vrijheid van onderdrukking. Die is heden ten dage weer in gevaar”, zo stelt hij. “Kijk maar naar de vele conflicten in de wereld. Het was voor die vrijheid dat de Leidenaren de hongersnood trotseerden. Laten we de nieuwe namen gunnen aan de tradities waarmee de Leidenaren dat massaal herdenken, zoals reveille, koraalzang en taptoe.”

Cornelis Joppenszoon
Wat dat betreft had kunstenaar Ludwig Oswald Wenckebach (1895-1962) het volgens hem wel bij het rechte eind toen hij het beeld van Cornelis Joppenszoon maakte, dat een plaats kreeg bij station Lammenschans. Volgens de overlevering ontdekte deze Cornelis in oktober 1574 een kookpot met hutspot in het inmiddels verlaten Spaanse kampement bij die schans. Robbert Jan Hageman: “Dat beeld van die broodmagere weesjongen met die pot en de expressie van blijdschap om de herwonnen vrijheid, geeft de waarde van Leidens Ontzet kernachtig weer.”

Bockwurststrasse
Hageman vindt dat Leiden zich internationaal belachelijk maakt met de vermelding van lokale gerechten op straatnaamborden: “Is er een Via Pizza Margherita in Napels, een Bockwurstrasse in München?” Het verwerken van levensmiddelen in straatnamen kan soms overigens wel, zo antwoordt hij op de tegenwerping dat er in Leiden een Vismarkt is, een Botermarkt en een Tomatenstraat. “Deze namen zijn verbonden met de locatie. Op die markten werden vis en boter verkocht en de Tomatenstraat herinnert aan de vroegere groenteveiling op die plaats”, aldus de historicus.