Triceratops-tentoonstelling wereldprimeur voor Naturalis

In 2013 deed een team van Naturalis Biodiversity Center een bijzondere ontdekking in Wyoming in de Verenigde Staten: vijf skeletten van Triceratops. Dankzij deze vondst heeft het Leidse museum nu de grootste collectie Triceratops-individuen ter wereld. Bovendien kan Naturalis door onderzoek aantonen dat het om een unieke wereldprimeur gaat. “We kunnen bewijzen dat het daadwerkelijk een kudde was, en dat zij samenleefden”, vertelt Marjolein van Breemen, Directeur Museum bij het Naturalis Biodiversity Center.

Oorspronkelijk ontdekte het team van Naturalis zes skeletten, maar van vijf konden ze aantonen dat deze samen leefden. In zes veldseizoenen brachten onderzoekers, preparateurs, paleontologiestudenten en vrijwilligers meer dan 1.200 botten en botfragmenten aan het licht in Wyoming. “Vervolgens moesten we al die botten voorzichtig uit de grond halen, en dat waren zware gefossiliseerde beenderen,” zegt Van Breemen. De botten werden naar Nederland gebracht, waar ze in het eigen ‘dinolab’, onder het toeziend oog van bezoekers, werden geprepareerd. De skeletten waren niet compleet, omdat niet alle botten konden worden teruggevonden. Het ontbrekende materiaal werd met behulp van 3D-printers aangevuld.

Gehusselde skeletten
Hoofdonderzoeker en paleontoloog Jimmy de Rooij, die tevens zijn PhD afrondde met dit onderzoek naar het gedrag van deze Triceratopsen van Naturalis, moest een moeilijke vraag beantwoorden. Want, waarom lagen deze botten eigenlijk zo dicht bij elkaar? “De botten lagen bij elkaar gehusseld. Het is niet zoals je ziet in Jurassic Park, waar de skeletten perfect in de grond liggen”, vertelt de Rooij. Hij vergelijkt het meer met vijf ingewikkelde 3D-puzzels.

Door te kijken naar het sediment van zandkorrels meent De Rooij te kunnen bewijzen dat de groep skeletten daadwerkelijk een kudde vormde. “Je kunt grof zand hebben door stromende rivieren, of kleiachtig materiaal met superfijne korrels, wat wijst op langzaam stromend water”, zegt De Rooij. “En dat laatste vonden we veel bij het massagraf.” De botten werden aangetroffen in een dikke laag klei. Tot dat moment was er geen duidelijke reden waarom de botten door elkaar lagen. Bovendien denkt De Rooij dat zijn teamleden de eersten ter wereld zijn die zo’n grootschalig onderzoek konden uitvoeren naar een lokale, geconcentreerde massasterfte.

De Rooij en zijn collega’s keken niet alleen naar zandkorrels, maar ook naar de tanden van de dinosauriërs. “Door de chemische samenstelling van de tanden te analyseren, konden we vaststellen dat ze in groepen leefden”, vertelt De Rooij. Uit de tanden konden de onderzoekers afleiden waar de Triceratopsen hadden gegeten en gedronken.

Verbouwing permanente zaal
De kudde is vanaf vrijdag 18 oktober te bewonderen in Naturalis, tot en met 31 augustus 2025. Daarna gaat de kudde op wereldtournee, hoewel de bestemming nog niet vaststaat. “Het ligt voor de hand dat ze misschien in de Verenigde Staten te zien zullen zijn”, zegt Van Breemen. Wanneer de skeletten terugkeren, moet er wel wat verbouwd worden, lacht ze. “We hebben geen plek in de permanente zaal als ze terugkomen, dus dat wordt misschien pas in 2030.”

 

 

Cultuur Leiden Wetenschap Naturalis Biodiversity Center