Deel dit bericht!  

Vitale ouderen leiden tot discussie in slotdebat van Proeftuin Zorg en Welzijn

Proeftuin Zorg en Welzijn is een drieëneenhalf jaar durende ontmoeting geweest van kennisinstellingen op het gebied van zorg en welzijn. Doel was kennis over een ‘vitale stad’ samen te brengen en om mogelijk nieuwe werk- en samenwerkingsvormen te ontwikkelen. De centrale vraag was op welke manier(en) de stad zijn ouderen kan helpen vitaal te blijven. Vrijdag 9 december sloot het project af met een Vitaliteitsplein en een slotdebat onder leiding van Roderik van den Bos.

Praten
De Leidse wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn Roos van Gelderen legde in haar openingswoorden meteen de vinger op een gevoelig punt: de inbreng van de Leidse inwoners zelf. Na deze “eerste fase” – er komt dus een vervolg? – is het zaak “vooral met hen in gesprek te gaan, jong én oud. Die gesprekken zijn er, maar daar zou meer aandacht naar uit kunnen gaan”. Het slotdebat voldeed daar nog niet aan. Dat was vooral een zaak van beroepsmatig betrokkenen.

Lagerhuisdebat
Een goede gespreksleider is het halve werk. Het moet gezegd: Van den Bos zorgde voor een informatief debat. Zo’n zestig mensen, stellingen en een Lagerhuis-opstelling met een ‘voor’- en een ’tegen’kant zijn niet per sé voldoende ingrediënten voor een debat. Dat eist ook een naar motieven en standpunten doorvragende gespreksleider, en dat deed Van den Bos prima. Hij hield de zaal knap weg van “de typisch Nederlandse neiging” aan tekstinterpretatie te doen: wat bedoelen we precies met…? “Niet doen. Het gaat om de onderliggende dilemma’s, waar je vanmiddag voor of tegen móet zijn”.

Meningen
Dat levert niet direct discussie op over elkaars argumenten, maar wel verschillende standpunten over de stellingen. Zoals iemand verzuchtte “veel diepgang heeft het niet”. Nu is het maar helemaal de vraag of het wel mogelijk is consensus te bereiken. Ook de uitwisseling van meningen is de moeite waard, zo bleek. Eigenlijk iedere stelling met een zweem van verplichting, lag slecht. Ouderen verplíchten te sporten? Sporten moet je vooral doen omdat je het leuk vindt, volgens journalist Hans Schuurman. Zeventigplussers jaarlijks door de gemeente laten bezoeken? Nou nee, maar studenten ouderen laten bezoeken en hun levensverhaal laten vastleggen, is misschien weer wél een goed idee. Meer apps voor ouderen? Zó geformuleerd niet. Maar wel als de bedoeling is de digitale wereld ook voor ouderen toegankelijk te maken. Een specifieke wethouder Ouderenbeleid? Theo Roes (Ouderenberaad) is vóór, want “die wethouder toetst ál het beleid dan op gevolgen voor ouderen”. Vanuit de GGD staat daar dan weer tegenover “vitaal ouder worden begint in je jeugd”.

Interpretatie
Soms bleken de aanwezigen in hoge mate eensgezind. Een zorgplicht van kinderen voor hun ouders leverde een handvol voorstanders en een massa tegenstanders op. Niet iedere kind-ouderrelatie is zo goed dat je daarop kunt vertrouwen. Sommigen voorzagen zelfs een toename van ouderenmishandeling (door onvoldoende zorg). Anderen benadrukten “kinderen zijn niet een soort pensioen”. Verschillende golflengten – interpretaties van de stellingen – zorgden af en toe voor verwarring. In basisscholen ouderensozen organiseren bleek door tegenstanders te worden opgevat als ’ten koste van het al drukke onderwijs en de belasting van de leerkrachten’, terwijl voorstanders juist “intergenerationeel contact” benadrukten. Van den Bos “dan gaat het dus niet ten koste van de les. Het ís de les”.

Inclusief
Wat het debat precies opleverde, zal voor iedereen anders zijn. Andere gezichtspunten, dat zeker. Of Proeftuin Zorg en Welzijn ook werkelijk nieuwe aanpakken tot gevolg heeft, is de vraag. Frappant is toch wel de doelgroepgerichte aanpak. Waar tegenwoordig vooral wordt gezocht naar ‘inclusief werken’- iedereen moet kunnen meedoen – viel de specifiek op ouderen gerichte aanpak op. Op het Vitaliteitsplein zijn de meeste stands gericht op ouderen; van een rollatorclub, dance for health tot breintesten. Het zijn de Geluksroute en Thuis Afgehaald die ouderen niet direct als doelgroep zien, maar álle inwoners van Leiden, inclusief de ouderen, willen bereiken.

Wens
Ogenschijnlijke open deuren als “ouderen zijn ménsen” maken duidelijk dat Van Gelderens pleit voor gesprekken mét ouderen (en anderen) een zinvolle is. Ook dat maakte het slotdebat duidelijk: het ligt maar net aan de eigen houding als het gaat over behoefte. Wat de een zoekt en prettig vindt, hoeft de ander niet te vinden. Of ‘de vitale stad’ daarmee een wéns is en van wie dan wel, is daarmee een legitieme eerste vraag, die in dit slotdebat niet aan de orde kwam en dus ook niet is beantwoord.