Deel dit bericht!  

Drukke bijeenkomst over nieuwe Leidse geldbron

Een Gordiaanse knoop, een Poolse landdag, een honingpot…. Welke omschrijving je er ook op wilt loslaten, drúk was het in elk geval wel op de conferentie over een mogelijk op te richten fonds (ter ondersteuning van het) Leids Medialandschap. Een lastig onderwerp: op welke wijze kan de gemeente Leiden de lokale media ondersteunen? Via een fonds, maar hoe moet dat er dan uitzien? Wie kunnen er gebruik van maken? Welke eisen stel je aan de aanvragen? Wat wil je bereiken met het fonds? Vragen, die na afloop van de bijeenkomst nog steeds grotendeels onbeantwoord bleken. Voor wethouder Strijk en voor de gemeenteraad, die de vraag stelde, ligt nog een knap ingewikkelde knoop op doorhakken te wachten.

Onhelder
Of de conferentie bijdroeg aan de helderheid valt te betwisten. Nog voordat het openingswoord is uitgesproken, is de neutraliteit al in het geding door één van de betrokken mediapartijen een voorkeursplaats in het programma te geven. Wat de onderdelen voorafgaand aan de presentatie van de voorlopige onderzoeksresultaten bijdroegen aan het onderwerp, bleef een vraag. Een nauwelijks neutraal te noemen filmpje met losstaande weinig relevante citaten van studenten journalistiek: waar lag een duidelijke verbinding met een mogelijk fonds? Een mislukte, geparachuteerde nieuwswebsite die “ongelijke verwachtingen” als oorzaak van de teloorgang ziet; wie “talk of the town” wil zijn en een “groot publiek” wil bereiken, moet ook als mogelijke verklaring onder ogen durven zien dat de aanbodredenering niet aansloot bij de vraag. Een panel dat vooral duidelijk maakte dat nog steeds eigen marketing- en PR-verhalen, de eigen belangen de boventoon voeren. De ongelijkheid in ‘het Leids medialandschap’ werd het mooist vertolkt door Leidsch Dagblad en Omroep West. Terzijde, waarom die in het panel zat?? Hun lokale partner, die van de twee de lokale nieuwsgaarder is, zat ook al in het panel. Voor de eerste leek kwantitatieve omvang van de redactie “12,5 fte voor Leiden” synoniem met toonaangevend, terwijl de regionale Omroep West blijk gaf van andere financiële verhoudingen dan de rest van het panel “we hadden gisteren een personeelsbijeenkomst waarin is aangekondigd dat ook wij 10% moeten bezuinigen. Dat is 1,2 miljoen”. Eerlijk is eerlijk: het waren de lokale journalisten die het wél over inhoud en zich niet aan PR bezondigden. Hans Schuurman (Leids Nieuwsblad) die zich zorgen maakt over een veranderende kwaliteit doordat “moeilijke onderwerpen als WMO” en sociale zekerheid minder en minder kritisch worden gevolgd. Chris de Waard (Sleutelstad Media) die vaststelde dat partijen met beperkte middelen uit tijdgebrek (ongewenste) keuzes móeten maken.

Kattig
Een bijeenkomst die “me met een kattig gevoel achterliet”, zoals in de pauze zou worden gezegd door een aanwezige. Het scheppen van duidelijkheid is de belangrijkste opdracht aan de Leidse raad. Vanaf het moment dat zij zich mengen in dit debat is het zaak glashelder te hebben met welk doel en met onderkenning van verschillende belangen en mogelijkheden. Een zogeheten level playing field, gelijke kansen voor iedereen, betekent heel wat meer dan een fonds dat ‘open staat voor iedereen’.

Lastig
Ook onderzoekers prof.dr. J.C. De Jong en dr. A.W.M. Koetsenruijter benoemden de complexiteit. De opdracht was de mogelijke instelling en inrichting van een nieuw fonds te onderzoeken. Daartoe zijn gesprekken gevoerd met diverse sleutelpersonen. Tijdens de presentatie werd daarvan verslag gedaan, waardoor echter ook journalistieke, inhoudelijke aspecten een rol leken te spelen. Hoe staat het medialandschap er voor? Om te beginnen gaven de onderzoekers aan “geen systematisch onderzoek onder burgers” te hebben gedaan. Hoe u de Leidse media waardeert en gebruikt, wat u graag ziet gebeuren, weten we niet. Wél meenden de onderzoekers te kunnen stellen dat Leiden kwantitatief veel politiek nieuws krijgt, maar in de categorie “klein”. Kwalitatief “maar dat is een hachelijke onderneming” scoren we in Leiden slechter. De Leidse “hoog opgeleide bevolking verwacht meer kwaliteit”. Je kunt je afvragen of er meer ‘kwalitatief diepgravend nieuws’ uit Leiden valt te halen gelet op de stadsgrootte, en ook wie nu eigenlijk wat verwacht. Het ontbrekende afnemersonderzoek wreekt zich hier.

Projectfonds
Uiteindelijk komen de onderzoekers dan tot een projéctfonds, groot “zo’n €200.000 per jaar” – waarvan de wethouder zei dat hij “een substantieel hoger bedrag in gedachten had” en dat ook noemde -, gericht op Leiden “ook ‘Leiden in de wereld'”, minstens drie, vier jaar bestaand, en zónder ingewikkelde aanvraagprocedures. Nadrukkelijk komt het level playing field voorbij “matching van geld, eisen rechtspersoon, en complexe aanvraagprocedures vergroten het risico dat alleen grotere spelers uit het fonds kunnen putten”. Toegankelijkheid moet de dynamiek vergroten.

Doelen
Als fondsdoelen stellen de onderzoekers een keuze voor uit: Vernieuwing, Vooruitgang, Voorziening, en Vrijheid. Een fonds dat wordt geënt op het eerste doel, zal vooral nieuwe (media)vormen, nieuw talent stimuleren, is de verwachting. Het tweede zou moeten leiden tot meer kritische media, het derde tot meer aandacht voor de sociale cohesie en het vierde is open en zou kunnen leiden tot meer variatie. Saillant is dat wat aan de ene kant aan vrijheid lijkt te worden gegeven, aan de andere kant wordt ingeperkt: aanvragen moeten voldoen aan eisen van “journalistieke kwaliteit en diepgang”, “impact” hebben en een “relatie met bestaande media” hebben. Vernieuwing buiten het bestaande om lijkt daarmee bemoeilijkt.

Discussie
Veruit het interessantst bleken de tafeldiscussies. Alhoewel een groot deel van het publiek in de pauze bleek verdwenen en een ander deel liever voor publiek speelde bij een talkshow, was het toch nog mogelijk zeven(!) discussietafels gevuld te krijgen: zo’n vijftig meedenkers. Dezelfde dilemma’s die de onderzoekers hebben ontmoet, kwamen ook hier ter tafel. Felle discussies zijn gevoerd, ervaringen zijn gedeeld, en aan het eind werden vriendschappelijk handen geschud en is verder gediscussieerd.

Ideeën
Dat er genoeg ideeën leven, hadden de onderzoekers ook al ontdekt “gesprekken duurden vaker twee uur dan het geplande één uur”. Een Leidse nieuwskamer (voor een kleine happy few “professionals die hoge kwaliteit artikelen leveren”) en een Redactiekracht (een banenplan-achtige poule) kregen ze al in de schoot geworpen. Uit de zaal kwamen ook kritische opmerkingen “is ‘politiek nieuws’ wel een deugd?” vroeg Wim Koevoet zich af. En nee, Leendert Beekman, aanvragen hoeven niet per sé over politiek te gaan “daarover was het meeste onderzoeksmateriaal beschikbaar”. Ook de noodzaak van een fonds werd betwijfeld “besteed dat geld gewoon aan het plaatsen advertenties”.

Invloed
Ook hier geldt weer dat nadenken tijd kost. Drie kwartier met elkaar spreken is veel te kort, waardoor de discussie slechts langs het onderwerp schámpt. Vooronderstellingen, drijfveren, visies: ze worden niet duidelijk (uitgewerkt). De resultaten van de zeven tafels weerspiegelen dat, doordat conclusies voorspelbaar en soms tegengesteld zijn. Zo is er een voorkeur voor een fonds met Vrijheid als doel, maar tegelijk is er de eis van een redactiestatuut. Het netwerk van de journalist is belangrijk, maar een influencer niet? Structuur versterken, wordt genoemd. Samenwerken, niet dubbel werken, aanvullend zijn: het gaat uit van een gedeelde visie en belang. Media als instrument in handen van de burger – journalist in opdracht van burgers laten werken, is ondermeer geopperd: maar hoe? Want participatie en kritische journalistiek hebben als consequentie dat het ook onwelgevallig kan uitpakken. En dat is met regels in een fonds niet uit te sluiten.