Europa-uitzending Politiek071: Waarvoor gaan we op 23 mei naar de stembus?

Op 23 mei gaan we naar de stembus om het Europees Parlement te kiezen. Maar waarom stemmen we daarover? Welke macht heeft het parlement? En wat doet het Europees Parlement eigenlijk? In een speciale uitzending van Politiek071 geven politici, experts en een vertegenwoordiging van het Europees Parlement antwoord op die vragen.

Als onderdeel van het Leids Europafestival werd op 5 april Wegwijs in Europa georganiseerd in het Stadhuis, waarbij het festival zich richtte op jonge stemmers. “We hebben in Leiden ongelooflijk veel kennis over Europa en we hebben met elkaar de handen ineen geslagen om dat nu op een toegankelijke manier te presenteren”, zegt Kennismakelaar Lara Ummels over het Europafestival. Het festival is een eerste stap in de richting van Leiden City of Science in 2022, waarbij de stad een jaar lang de etalage van Nederlandse kennis moet worden. “We hopen dan echt te kunnen shinen met onze stad!”

‘Mensen lopen niet erg warm voor deze verkiezingen’
De opening van Wegwijs in Europa werd afgelopen vrijdag verzorgd door burgemeester Henri Lenferink, die vindt dat Leiden niet zonder Europa kan. “Dat zie je al aan mensen die uit andere landen komen en hier studeren bijvoorbeeld, maar er worden ook een hele hoop projecten mogelijk gemaakt met Europees geld. Dat willen graag zo houden natuurlijk.” Toch is het volgens Lenferink nog wel nodig om de komende weken flink wat aandacht te vragen voor de verkiezingen. “Het zijn niet de verkiezingen waar de mensen heel erg warm voor lopen, dat vind ik wel jammer. In mijn ogen zien te weinig mensen het belang ervan in.”

Burgemeester Henri Lenferink en Kennismakelaar Lara Ummels in Politiek071 vanuit het Stadhuis van Leiden

Hoofddocent Europees Recht Armin Cuyvers en collega Luuk van Middelaar, politiek filosoof en hoogleraar Europees Recht, gaven een korte presentatie over het Europees Parlement. Zo benoemden ze een aantal misvattingen die er bestaan. “Europa zou een superstaat zijn”, zegt Armin Cuyvers. “En het is een bureaucratisch monster.” Beide zijn volgens de hoofddocent Europees Recht onwaar. “De grootste bevoegdheden, zoals beslissen over zorg en sociale zekerheid, liggen bij de lidstaten. Bovendien werken er 50.000 ambtenaren voor de EU terwijl er in de lidstaten tientallen miljoenen ambtenaren werkzaam zijn.”

Europees leger
Wel ziet Cuyvers bedreigingen voor de Europese Unie. Van buiten is dat volgens Cuyvers vooral China dat opkomt: “Daardoor verschuift de balans in de wereld. De EU moet daar een antwoord op vinden.” Intern is er ook een aantal problemen volgens Cuyvers. Hij kijkt daarbij vooral naar de crisis in Polen en Hongarije waar de rechtstaat wordt aangevallen. “Dat is gevaarlijk voor de Unie die daar erg afhankelijk van is. We hebben bijvoorbeeld geen Europees leger of politie die ze tot de orde kan roepen”, zegt Cuyvers.

Hoofddocent Europees Recht Armin Cuyvers in Politiek071 vanuit het Stadhuis van Leiden

De EU staat voor een hoop uitdagingen. En dan te bedenken dat Cuyvers het nog niet eens over de Brexit heeft gehad. Wat betekent het verlaten van Verenigd Koninkrijk voor het Europees Parlement? Het is de bedoeling dat het Europees Parlement in zetelaantal krimpt van 751 naar 705. Wel krijgt Nederland krijgt drie van de Britse zetels erbij. Daarmee gaan we van 26 Europarlementariërs naar 29, al is dat nog niet zeker. “Omdat de Brexit weer is uitgesteld worden er gewoon Britse Europarlementariërs verkozen. Pas als het uittreden van het Verenigd Koninkrijk definitief is, gaan de zetels naar de andere landen”, zegt Cuyvers daarover.

Park Duivenvoorde
Met die verschuiving is ook Koen Blankenstijn, persvoorlichter van het Europees Parlement, druk in de weer. Hij zorgt ervoor dat Nederlanders inzicht hebben in de manier waarop Europa bijdraagt aan Nederland. Daarvoor heeft hij de website Wat Europa voor mij doet opgezet. “Op deze site zie je precies waar de EU allemaal helpt bij jou in de buurt”, aldus Blankenstijn. Zelf komt hij uit Oegstgeest en ziet dus ook direct wat er hier in de regio gebeurt. “Je hebt bijvoorbeeld de ESA in Noordwijk dat een heleboel banen genereert en in Voorschoten heb een landschapsproject (Park Duivenvoorde, red.) dat betaald wordt met geld uit Europa.”

Koen Blankenstijn, persvoorlichter van het Europees Parlement, in Politiek071 vanuit het Stadhuis van Leiden

Wat deze verkiezingen nieuw is en in de komende campagne veelvuldig naar voren zal komen, zijn de zogenoemde spitzenkandidaten. “Dat zijn Europese lijsttrekkers”, legt Blankenstijn uit. “Deze lijsttrekkers doen allemaal mee in de strijd om het voorzitterschap van de Europese Commissie en daarbij het gaat het dus om de vraag wie Jean-Claude Junker op gaat volgen.” Het is de tweede keer dat het Europees Parlement, waarvoor we op 23 mei naar de stembus gaan, de voorzitter van de Europese Commissie mag kiezen. Dat orgaan draagt nieuwe wetsvoorstellen voor aan het parlement en ziet er vervolgens op toe dat die, eenmaal aangenomen door het parlement, ook door alle lidstaten worden uitgevoerd.

Nieuwe Europese partij
Tijdens de Europese Verkiezingen kan er alleen gestemd worden op Nederlandse politici van Nederlandse partijen. Wel is er een nieuwe partij die in meerdere landen meedoet: VOLT. “Wij zijn een Europese partij die het Europese belang boven het nationale belang zet”, zegt Thijs Langeveld van VOLT Leiden. Daarmee gaat de partij de concurrentiestrijd aan met een andere pro-Europa partij; D66. Sander van Diepen die namens D66 in de Leidse gemeenteraad zit is erg gecharmeerd van het idee van VOLT: “Ik denk dat we daar heen moeten, maar ik vraag me af of het gaat werken. Er moeten een volledige herziening komen van het systeem.”

Thijs Langeveld van VOLT en D66-raadslid uit Leiden Sander van Diepen in Politiek071 vanuit het Stadhuis van Leiden

Concurrentie
In het laatste gesprek komt de kloof tussen mensen die wel profiteren van Europa en mensen die dat niet doen naar voeren. Volgens GroenLinks-raadslid Gebke van Gaal is die kloof in Leiden echter maar zeer beperkt aanwezig. “Ik denk dat Europa wel een marketingtechniek mag gaan inzetten voor zichzelf, want iedereen heeft met Europa te maken”, vindt ze. Dat idee deelt Martijn Otten van de PvdA, al ziet hij ook dat dat buiten Leiden zeker niet voor iedereen geldt. “Voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt is Europa soms best ingewikkeld. Dat veroorzaakt allerlei concurrentie die niet altijd wenselijk is”, aldus Otten, doelend op bijvoorbeeld Oost-Europese vrachtwagenchauffeurs in Nederland.

VVD-raadslid uit Teylingen Robin Konings, GroenLinks-raadslid Gebke van Gaal en PvdA-raadslid Martijn Otten in Politiek071 vanuit het Stadhuis van Leiden

Namens de VVD pleitte Robin Konings vooral voor een kleinere EU, waarbij meer verantwoordelijkheden naar de nationale lidstaten worden geschoven. “De dingen die echt belangrijk zijn en niet ophouden bij de grenzen, die moeten we in Europa met elkaar oppakken. Maar je moet ook laten zien dat je als Europese Unie dingen terug kunt leggen bij de lidstaten en zeggen: dit kunnen jullie prima zelf.”

Opkomst
Waar alle partijen het onverdeeld over eens waren in het Leidse stadhuis is het doel om zoveel mogelijk mensen naar de stembus te trekken op 23 mei. “Laten we dit jaar een recordopkomst hebben voor de Europese verkiezingen, ik dat dat dat een mooie boodschap is”, verwoordde Konings dat gevoel tot slot van de uitzending van Politiek071.

Leiden Politiek Regio EP2019