Verkeerstheorie-examen in één dag?!

“Zeg eens eerlijk. Jij hebt een eendags cursus gedaan, hè?” Dat is wat een gezakte leerling te horen kreeg van een CBR-examinator, vertelt de voorzitter van de VRB, de Vereniging Rijschool Belang. Het examen was ‘nogal belabberd’ verlopen. Turbo-cursussen en eendagscursussen zijn populair, alhoewel een exact aantal niet is te vinden. In Leiden is er ook een te vinden. De beloftes zijn mooi: in één dag – die overigens ook al om 06.30 uur kan beginnen – je theoriecertificaat halen, gegarandeerd. En met vrij weinig inspanning, want men geeft ‘alleen maar les in de stof die honderd procent terugkomt op het examen’. Dat klinkt aantrekkelijk, ook als je er normaal gesproken 179 euro voor moet betalen.

Extra lessen
Het eerste antwoord van Peter van Neck van de VRB verrast een beetje: “we zijn eigenlijk ook blij met die cursussen”. ?! “Want ze zorgen ervoor dat we acht tot twaalf extra lessen nodig hebben omdat die leerlingen te weinig weten”. Je er iets bij voorstellen, is niet echt moeilijk. Iemand die netjes heeft geleerd dat bij een bepaalde meerkeuzevraag dát antwoord hoort, leert een trucje. Kennis heb je dan niet opgedaan. Dat is waar de rijscholen tegen aan lopen: leerlingen die in feite te weinig kennis van het verkeer hebben, maar dénken dat ze die wél hebben. Een giftige combinatie “snel en goedkoop is geen goede match”. De honderd procent slaaggarantie kan dan ook niet worden waargemaakt. Sterker, de meeste van die opleidingen bengelen op of onder het gemiddelde.

Onthutsend
Het is een onthutsend gesprek. Terwijl het verkeer steeds complexer wordt en de wegen steeds drukker – in een wereld die steeds gehaaster lijkt te worden – zijn er dus mensen die de weg op gaan met een beperkte kennis. “Ja, dat gebeurt”, zegt Van Neck. Want de praktijklessen en het praktijk-examen filteren een groot deel van de onkunde er (net) op tijd nog uit “maar ik zet geregeld de auto aan de kant om iemand die zo’n cursus deed uit te leggen waarom die regels er zijn en zo’n situatie uit te leggen (…) Theorie wordt enorm onderschat. Alsof het er alleen maar is om een examen moeilijker te maken”. De leerling waarover hij sprak – die een verkeerssituatie nog uitgetekend moest krijgen – vertelde hem “dat er een wereld (voor hem) open ging”.

Kortetermijngeheugen
“Het niveau van de leerlingen is echt wel schrikken” Ook dat is niet zo verwonderlijk, als je je realiseert dat de turbo-cursus en eendags opleiding zich richten op het kortetermijngeheugen, soms zelfs op het nog tijdelijker werkgeheugen. Die kennis zakt snel weer weg. De meeste mensen kennen dat verschijnsel nog wel uit hun schooltijd. Die zogenaamd snelle aanpak is ook duurkoop. “De meeste van die aanbieders scoren niet beter dan de reguliere rijscholen; laat staan dan ze honderd procent slagingspercentages halen”. Ook rekenkundig is het onvoordelig: het theorie-examen kost 33 euro, een theorieboek zo’n 25 euro. Dat is al gauw honderd euro goedkoper. En ook dan moet je wel een paar uren leren en oefenen. “Overigens”, zegt hij, “kan zo’n cursus daarná wel weer worden ingezet om bijvoorbeeld nerveuze kandidaten voor te bereiden op het examen. Eerst leren, dan oefenen”.

Nieuwe examens
Per 1 november veranderen de theorie-examens. “Ik kan niet vertellen hoe precies. Maar stel je de situatie van vroeger voor waarin verschillende soorten vragen verschillende gewichten kregen toegekend”. De opzet is om juist de theoretische kennis (weer) steviger te verankeren. Nu “is het vechten tegen de bierkaai”. Ook in de wereld van rijscholen ligt de zaak niet zo eenduidig als je zou verwachten. Er zijn zo’n 7.000 rijscholen, waarvan 550 aangesloten bij de VRB. Samen met BOVAG en FAM spreken en onderhandelen zij met CBR en ministerie over bijvoorbeeld die nieuwe opzet. “Eigenlijk zouden wij liefst de situatie hebben als in Duitsland. Daar heb je een verplicht aantal uren theorielessen. Maar dat stuit hier op ‘vrijheid van onderwijs’. Terwijl voor vliegbrevetten die verplichting wél bestaat”.

Spagaat
Blijkbaar is de veronderstelling dat iedereen, in principe, kan leren autorijden, maar niet vliegtuigen besturen. En dat autorijden eenvoudiger is (of cynisch gesteld: minder (dodelijke) slachtoffers tot gevolg heeft bij een ongeluk). Zo ver gaat Van Neck niet. Wel constateert zijn vereniging dat “het zeker niet alleen jonge mensen betreft. Het zijn alle leeftijden, met een nadruk op 25min. En misschien meer hoogopgeleiden die deze weg kiezen” en dat “leerlingen meer overtuigd zijn van hun kennis en kunde over autorijden, onterecht”. Dat blijft toch een vreemde spagaat: steeds complexer verkeer en steeds minder goed opgeleide chauffeurs.

Interview Leiden Maatschappij Nieuws Reportage