Lezingenavond moet bijzondere Leidse vrouwen meer bekendheid geven

‘Stad van veel beroemde zonen’, openingsregel van het derde couplet van het Leids volkslied dat in ieder geval rond Leidens Ontzet bij meerdere gelegenheden wordt gezongen. Maar hoe zit het dan met die Leidse dochters? Oktober is de Maand van de Geschiedenis en dit jaar is het thema Zij/Hij om vrouwen uit het verleden wat meer op de kaart te zetten. Donderdag 24 oktober is er een lezingenavond in BplusC bibliotheek aan de Nieuwstraat.

Een van de sprekers is historica Rosanne Schot, voorzitter van FEL wat staat voor Feminist Evolution Leiden, een groep jonge feministes die aan de bel trekt over alles wat nog niet bereikt is tijdens de eerste en tweede feministische golf. “We hebben net ons eenjarig bestaan gevierd.” Met het FELFest Mind the Gap, waarbij gekeken werd naar het verschil tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt, educatie en in relaties. “Ik ga het donderdag hebben over een bijzondere vrouw in de wetenschap: Tatiana Afanassjewa, vooral bekend als de vrouw van Paul Ehrenfest.”

Tatiana Afanassjewa was net als haar man een wetenschapper, een wis- en natuurkundige. Geboren in Kiev, nu Oekraïne maar toen nog behorende tot het Russische Keizerrijk, in 1876. Na de dood van haar vader ging ze eerst in Sint Petersburg bij een oom van haar wonen en vertrok ze later naar Duitsland om te kunnen studeren. In Göttingen ontmoette ze Ehernfest met wie ze in 1912 naar Leiden zou verhuizen.

“Paul Ehrenfest mocht de Nederlandse natuurkundige Hendrik Lorentz opvolgen en hij nam zijn vrouw en kinderen mee naar Leiden. Maar Tatiana kreeg in Leiden geen officiële positie aan de Universiteit Leiden, terwijl ze in Gottingen al les gaf en publiceerde. Daarmee kwam Tatiana op een zijspoor terecht en moest ze zich verder bekwamen via zelfstudie. Via haar man kwam ze natuurlijk wel in contact met de andere wetenschappers zoals Einstein en Bohr. Ook tijdens de beroemde Ehrenfest-colloquia in hun huis aan de Witte Rozenstraat. Ik kwam zelf Tatiana Afanassjewa op het spoor dankzij het harde werk van wetenschapsjournalist Margriet van der Heijden die in het archief van Rijksmuseum Boerhaave brieven van Tatiana aan Albert Einstein ontdekte, die na de Tweede Wereldoorlog zijn verstuurd. En toen ben ik me erin gaan verdiepen.”

Nieuws071-presentator Gerry van Bakel in gesprek met Rosanne Schot over Tatiana Afanassjewa.

Volgens Schot is er nog een heleboel te winnen in de wetenschappelijke wereld. “Wetenschap is nog steeds een gebied waar vrouwen moeten vechten voor hun plek en ik vind dat Tatiana Afanassjewa ook meer aandacht en erkenning verdiend. Voor mij gaat Zij/Hij trouwens niet alleen over vrouwengeschiedenis. Het gaat mij ook om wat het betekent om man of vrouw te zijn en dat we daar wat losser en vrijer naar kunnen kijken zonder meteen te vervallen in allerlei stereotypen.”

Donderdag 24 oktober begint de lezingenavond Bijzondere Leidsche vrouwen om 19.30 uur in de BplusC-locatie aan de Nieuwstraat.Toegang is gratis.

Programma:
– Ariadne Schmidt over Magdalena Moons, Schmidt is bijzonder hoogleraar geschiedenis van de stadscultuur, in het bijzonder van Leiden. Zij bezet de Magdalena Moons-leerstoel en zal in deze lezing uiteenzetten hoe de heldinnenstatus van Moons in de loop der eeuwen veranderde.
– Susan Suèr is projectleider educatie bij Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij raakte gebiologeerd door het leven van Maria van Nispen, die rond 1700 cipierster was van het Gravensteen. In haar presentatie vertelt ze over haar onderzoek naar de cipierster en wat deze cipierster zo bijzonder maakt.
– Rosanne Schot is historicus en ze specialiseert zich in gender- en politieke geschiedenis. Daarnaast is ze voorzitter van het feministisch collectief FEL. Zij vertelt waarom wis- en natuurkundige Tatiana Afanassjewa (getrouwd met Paul Ehrenfest) niet te missen is in de grote namen van de Leidse wetenschap.

Leiden Maatschappij Science