De ontwikkeling van het Leidse coronavaccin heeft een nieuwe mijlpaal bereikt. Deze week heeft Janssen Vaccines de eerste dossiers voorgelegd aan de Europese Medicijnen Autoriteit (EMA). Als alles meezit, kan dit vaccin eind februari goedgekeurd zijn en komt het in maart massaal beschikbaar. Dit zou dan zorgen voor een flinke versnelling van de vaccinatiecampagne in ons land.
Het vaccin van Janssen, de Leidse dochter van farmaceut Johnson & Johnson, geldt al langer als veelbelovend. Eerder bleek al dat het een goede immuunrespons opwekt. Daarom wordt het vaccin dit najaar met slechts één enkele dosering uitgetest in een grote internationale studie. Bij andere kandidaat-vaccins zijn meestal twee prikken nodig voordat je goed beschermd bent.
Koplopers
Twee andere vaccins liggen nu op kop in de race naar een effectieve en veilige bescherming tegen het coronavirus. Dat zijn de innovatieve vaccins van de firma’s Pfizer en Moderna. Beide bedrijven dienden deze week bij de EMA een definitieve goedkeuringsaanvraag in. Dat leidde tot de aankondiging van minister De Jonge dat – als alles meezit – de vaccinatie vanaf 4 januari kan starten.
Maar de twee koplopers hebben beperkingen, bleek al snel. Het Pfizervaccin moet bijvoorbeeld bij extreem lage temperatuur bewaard worden en wordt geleverd in massaverpakking van duizend doses. Daarmee is het niet erg geschikt voor kleinschalige priklocaties bij huisartsen en in verpleeghuizen.
Bovendien leveren Pfizer en Moderna samen de eerste tijd maar vaccins voor zo’n 650.000 Nederlanders. Dat is een fractie van de 6,5 miljoen ouderen, kwetsbaren en zorgmedewerkers die volgens de vaccinatiestrategie van het kabinet zo snel mogelijk ingeënt zouden moeten worden.
Gunstig teken
Vraag is dus welke andere vaccins snel in grote hoeveelheden beschikbaar komen. Nederland heeft in EU-verband vaccindeals met nog vier bedrijven. Daarvan biedt het Leidse vaccin van Janssen de beste perspectieven, blijkt uit een analyse van Sleutelstad.
Half november zei Paul Stoffels, wetenschappelijk topman bij Johnson & Johnson tegen persbureau Reuters dat de definitieve testdata over dit vaccin in ‘januari of februari’ te verwachten waren. Kort daarna kan de officiële goedkeuringsaanvraag ingediend worden. En zo snel als de EMA nu werkt, zou het Leidse vaccin dan vóór 1 april beschikbaar komen, minder dan drie maanden na die van Pfizer en Moderna.
De indiening deze week van de eerste dossiers bij de EMA is een gunstig teken. Pfizer had na deze start van de ‘rolling review’ van zijn vaccinstudies twee maanden nodig tot de indiening van zijn definitieve aanvraag; bij Moderna duurde dit zelfs maar twee weken. Als Janssen net zo snel is als Pfizer, is de achterstand toch alweer bekort tot twee maanden.
Dank aan Donald
Wanneer Janssen’s eindsprint bij de EMA precies kan beginnen, hangt af van de snelheid waarmee de bijna 60.000 proefpersonen met het virus in aanraking komen. Want pas als er een paarhonderd besmet zijn geraakt, kan de effectiviteit van het vaccin bewezen worden.
Een wrange meevaller is hier dat in de VS, waar de meeste proefpersonen van Janssen leven, de besmettingscijfers dagelijks nieuwe recordstanden bereiken. Met dank aan het lakse coronabeleid van Donald Trump.
Het is dus goed mogelijk dat het Leidse vaccin, na goedkeuring door de EMA, al in maart voor Nederland beschikbaar komt. En dan kan het voor versnelling van de vaccinaties zorgen. Want vergeleken met Pfizer en Moderna heeft het drie belangrijke voordelen.
Ten eerste zijn voor dit vaccin geen superdiepvrieskisten en -verpakkingen nodig. Dat maakt kleinschalige distributie makkelijker, ook naar huisartsen en verpleeghuizen. En ten tweede is er maar één dosis van nodig. Dat scheelt veel prikwerk, maar ook alle administratie en logistiek die bij de andere vaccins moet garanderen dat iedereen op het juiste moment de tweede dosis krijgt.
Miljoenen Nederlanders
Deze twee voordelen kunnen op zich al voor een flinke versnelling van de vaccinatiecampagne zorgen. En als derde punt komt daar nog bij dat dit vaccin snel voor miljoenen Nederlanders beschikbaar lijkt te komen.
Janssen en moederbedrijf J&J zijn al in de zomer begonnen met de steeds grootschaliger productie van het Leidse vaccin. Op bijna elk continent worden fabrieken ingericht om in 2021 in totaal 1 miljard vaccindoses te produceren. In de VS en in Leiden draaien de fabrieken al op volle toeren. En in Leiden komt begin 2021 een tweede productiehal beschikbaar. Dat betekent dat er eind maart al flinke voorraden beschikbaar zullen zijn.
Nederland krijgt van het Janssen-vaccine een ‘basislevering’ van 7,8 miljoen doses, met de optie op nog eens 7,8 miljoen doses. Die 15,6 miljoen doses zijn samen genoeg om de hele bevolking vanaf 12 jaar te vaccineren. Het zal niet allemaal ineens beschikbaar komen, maar een levering van 2 miljoen doses rond 1 april lijkt goed mogelijk.
Dat zou zeker voor verdere versnelling van de prikcampagne zorgen. Zodat deze hopelijk eerder dan oktober met succes afgerond kan worden – en dan ook versoepeling van de ‘social distancing’ mogelijk maakt.
Oxfordvaccin
Drie andere vaccins kunnen in de lente voor een verdere opschaling van de vaccinatiecampagne gaan zorgen. Eén daarvan, het Oxfordvaccin van AstraZeneca, leek tot voor kort zelfs nog eerder beschikbaar te komen dan het vaccin van de Leidse firma Janssen. Maar de goedkeuring van dit vaccin is op vertraging gestuit.
Die vertraging komt niet door onverwachte bijwerkingen, maar door een fout in de dosering bij een deel van de proefpersonen. Daardoor konden de resultaten die AstraZeneca liet zien, niet als een ondubbelzinnig bewijs voor de effectiviteit van het vaccin gelden. Het bedrijf moet nu eerst nog meer onderzoek doen.
Dit artikel kwam tot stand binnen het project “De coronamarathon”, dat mede mogelijk wordt gemaakt door het Leids Mediafonds.
Sleutelstad Media
Middelstegracht 87A
2312 TT Leiden
E-mail
redactie@sleutelstad.nl
Telefoon Redactie
071 - 5235907
