'Leiden voorbeeld voor andere gemeenten bij aanpak ondermijning'

Vorig jaar liepen er in de gemeente Leiden 74 BIBOB onderzoeken. Fors meer dan de 46 zaken waar de gemeente in 2020 aan werkte. Een BIBOB-onderzoek wordt door de gemeente regelmatig ingesteld als onderdeel van een vergunningaanvraag. Er wordt daarbij onder meer gekeken of bij de financiering van een nieuwe zaak of bedrijfsovername geen sprake is van witwassen.

Burgemeester Lenferink nam donderdag samen met Sanne van Baaren, die bij de gemeente Leiden Programmamanager Ondermijning is, uitgebreid de tijd om de media bij te praten over het onderwerp ‘ondermijning’. Op basis van de 44 BIBOB-onderzoeken die in 2021 werden afgerond, besloot de gemeente in zes gevallen om een vergunning te weigeren. Nog eens twee reeds verleende vergunningen werden weer ingetrokken en wat misschien nog wel het meeste opviel: zeventien vergunningsaanvragen werden door de aanvragers niet doorgezet door gewenste informatie niet aan te leveren en nog eens vijf aanvragen werden actief ingetrokken. Slechts in dertien gevallen bleek uit het onderzoek dat er niets aan de hand was.

“Door de BIBOB-onderzoeken hebben we dus in bijna zeventig procent van de gevallen het risico voorkomen dat criminele activiteiten worden gefaciliteerd”, aldus de burgemeester. Wie in Leiden onderwerp van onderzoek zijn of waren, mag hij niet vertellen. Ook niet achteraf. Het is zelfs niet toegestaan om te vertellen óf er een BIBOB-onderzoek is (geweest). “Dat heeft er ook mee te maken dat er altijd ook informatie van derden bij zulke onderzoeken betrokken is”, verduidelijkt Van Baaren. Bedrijven die die te verwijten valt, zouden anders toch in een kwaad daglicht kunnen komen te staan en ook privacyregels verhinderen openbaarheid.

Die geheimhouding gaat zelfs zo ver dat gemeenten ook onderling niet vrijelijk informatie mogen uitwisselen. Zo kan het voorkomen dat iemand die in Leiden bot vangt, elders wel een vergunning krijgt. Er wordt gewerkt aan een wetswijziging om deze vorm van informatie-uitwisseling mogelijk te gaan maken. Bij de aanpak van ondermijning werkt Leiden wel samen met verschillende partijen. De belastingdienst bijvoorbeeld, en met andere gemeenten en de provincie. Ook via Meld Misdaad Anoniem komen jaarlijks allerlei meldingen bij de gemeente terecht van burgers die denken dat ergens iets niet in de haak is. Maar over specifieke kwesties mag niet worden gesproken.

Mensenhandel
Leiden doet relatief veel aan het voorkomen dat de onderwereld geld kan uitgeven in de reguliere economie. Niet in de laatste plaats omdat de gemeenteraad daar vier jaar geleden veel extra middelen voor beschikbaar stelde. Met die vier ton per jaar heeft de gemeente een speciale afdeling opgetuigd. Ook worden medewerkers van andere afdelingen getraind om signalen te herkenning die wijzen op ondermijning. Het kan daarbij gaan om vastgoedcriminaliteit of witwassen, maar ook mensenhandel en druggerelateerde zaken kunnen op toenemende belangstelling van de gemeente rekenen.

Lastig parket
Soms komt de gemeente in een lastig parket bij het voorkomen van ondermijning. Bijvoorbeeld als blijkt dat een vergunning niet verleend kan worden, terwijl de ontwikkeling op zich gewenst is. Daardoor blijven panden op prominente plekken soms lang leegstaan of worden locaties niet bebouwd. In zo’n geval maakt de gemeente een belangenafweging. 

Bonafide
Ook voor bonafide ontwikkelaars en ondernemers betekent de Leidse aanpak veel werk. Er moeten allerlei stukken worden opgeleverd en soms ingewikkelde bedrijfsstructuren moeten worden uitgelegd. Maar volgens de burgemeester zijn partijen met legitieme plannen ondanks dat juist blij dat Leiden op deze manier louche partijen weert. Die verstoren immers de markt.

Preventie
Ook preventie krijgt steeds meer aandacht. Zo loopt in enkele gemeenten waaronder Leiden het project ‘dealbreakers’. Daarbij wordt op scholen met jongeren gesproken over de gevaren van criminaliteit. “Het lijkt voor jongeren verleidelijk om even snel wat te verdienen door drugs af te leveren, maar ze hebben geen idee in wat voor milieu ze terecht komen”, leggen Lenferink en zijn projectleider uit. Jeugdwerkers en wijkregisseurs worden op de scholen ingezet en werken met aansprekende methodes om de jeugd te bereiken. Bijvoorbeeld escaperooms.

Nieuws