Artsen meten hartslagen naast Leiden Centraal ter ere van de uitvinder van de ECG

“Het is echt een uitvinding die levensreddend is geweest voor heel veel mensen in de afgelopen honderd jaar”, zegt Hadrian Wijnmaalen van de cardiologieafdeling van het LUMC over de ECG van Leidenaar Willem Einthoven. Om deze Nobelprijswinnaar te eren werden dinsdag bij station Leiden Centraal gratis ElectroCardioGrammen (ECG’s) gemaakt. De uitvinding van het hartfilmpje is inmiddels meer dan 100 jaar oud, maar is nog steeds heel belangrijk voor de cardiologie.

Het was dinsdag de dag van het ‘meten-weten’ bij het wetenschapsevenement Leiden City of Science 2022. Een logische keuze dus om een ochtendje gratis hartslagen te meten bij verschillende voorbijgangers. Tussen het LUMC en Leiden Centraal hadden artsen en artsen in opleiding van de afdeling cardiologie van het LUMC zich opgesteld bij statafels en eenvoudige apparatuur om de metingen uit te voeren.

“Ik ben er altijd wel nieuwsgierig naar hoe zoiets werkt”, zegt een BOA die toevallig voorbijkomt. “Op TV zie je zo’n zo’n piek lopen over de monitoren in die ziekenhuisseries. Maar wat is nou de piek in die lijn en wat is nou het hobbeltje? Nou, dat heb ik hier net allemaal uitgelegd gekregen.”

Een ECG meet de kleine stroomschokjes die het hart afgeeft bij het rondpompen van bloed. De artsen letten vooral op het ritme van de pieken, om zo hartritmestoornissen te kunnen ontdekken. Gelukkig is daar niet meer dezelfde apparatuur voor nodig als in de tijd van uitvinder van Einthoven. Toen woog de voorloper van de ECG ruim 300 kilo, nu kan een hartslagfilmpje gemaakt worden met behulp van een tablet en twee metalen plaatjes waar je de wijsvinger van je linker -en rechterhand op moet leggen.

De voorloper van de EGC zoals die werd uitgevonden door Einthoven

Geen afwijkingen
Ritme-afwijkingen werden er in de ochtend gelukkig niet gevonden. “Dat hadden we ook niet verwacht”, zegt cardioloog Hadrian van Wijnmaalen. De cardiologen van het LUMC gaven graag uitleg en merkten dat mensen door de ongedwongen sfeer meer vragen durfden te stellen dan normaal in het ziekenhuis.

Volgens Wijnmaalen is de uitvinding van Willem Einthoven cruciaal voor de geneeskunde. In het ziekenhuis meten ze alle dagen de hartslag van hun patiënten. Overal in de huidige geneeskunde is de ECG terug te vinden als graadmeter van de toestand van het lichaam. Ook in populaire cultuur is bij elk ziekenhuisbeeld de piep en de bewegende lijn niet weg te denken.

De Leidse Nobelprijswinnaar Willem Einthoven

Winnaar van de Nobelprijs
Leidenaar Willem Einthoven (1860 – 1927) is de uitvinder van de snaargalvometer, de basis voor de latere ECG. Een belangrijke uitvinding waar de bescheiden wetenschapper in 1924 de Nobelprijs voor kreeg. Toch denken mensen bij Leiden en wetenschap niet meteen aan Einthoven. “Hij is misschien wel de meest onbekende winnaar van de Nobelprijs”, zegt kenner en buurtbewoner Peter van der Geer. “Hij trad niet zo op de voorgrond”, weet Van der Geer die nu tegenover het huis woont waar Einthoven ooit woonde aan de Rijnsburgerweg.

Om Einthoven de bekendheid te geven die hij verdient is er dinsdag op initiatief van Van der Geer een gedenksteen voor hem onthuld aan de Rijnsburgerkade. Bovendien is er een postzegel uitgegeven met daarop de beeltenis van Einthoven en zijn uitvinding.

Naast korte informatie over Willem Einthoven staat er op de plaquette staat een afbeelding van een elektrocardiogram, in volkstaal een hartfilmpje genoemd. Einthoven heeft zo’n tien jaar op deze locatie gewoond. “Hij verdient de plaquette niet omdat hij zo’n bekende naam is, maar omdat hij iets heeft uitgevonden waar we vandaag de dag wereldwijd profijt van hebben”, zegt Van der Geer.

Leiden Maatschappij