Saai maken: Participatiekunst in Singelpark

In het Rembrandtpark in Leiden is zaterdagmiddag het kunstproject ‘Van Kade tot Zelfkant‘ van start gegaan. Het is het zesde beeld van de expositie ‘Welkom in Leiden’ die sinds 2020 in het Singelpark is te zien. Die vijf beelden worden nu aangevuld met wat de kunstenaars Sara Vrugt en Nina Mathijsen omschrijven als ‘participatiekunst’.

Er werd dan ook geen zesde beeld onthuld, maar de bijeenkomst in het Rembrandtpark vormde de start van een project dat de hele zomer duurt en waaraan iedereen kan meedoen. In een mobiel atelier wordt op traditionele wijze Leids Saai gemaakt. Dat is een van de wollen stoffen, iets dunner dan laken, waarmee Leiden in de 17e eeuw grote rijkdom verwierf.

Het oorspronkelijke proces van Saai maken bestaat uit een aantal stappen. De eerste is het scheren van de schapen om zo aan de benodigde wol te komen. Dat gebeurde dit keer niet met een schapentondeuse maar, net als vroeger, met de hand. Vervolgens moet de wol worden gesorteerd, gewassen en geweven. Het wassen gebeurt tijdens het project in het water van de singel.

Urine
Om Saai te kunnen maken, is naast wol, ook warm water, boter en verrotte urine nodig. Die urine werd vroeger met de voeten in de wol gestampt. Dat heet ‘vollen’. Dat werd gedaan door zogenoemde ‘vollers’. Daarbij komt ammoniak vrij en daardoor wordt de wol steviger. Mensen die mee willen helpen aan het project, kunnen meteen ook hun urine doneren. “Je hoeft dan niet met een potje plas langs te komen. zomermaanden reizen wij met ons mobiele atelier het Singelpark rond. Mensen die meehelpen of komen kijken kunnen bij ons naar het toilet. de urine wordt daar opgevangen”, vertelt Sara Vrugt.

Wethouder
De start van het project werd gedaan door Yvonne van Delft die donderdag opnieuw is benoemd tot wethouder voor GroenLinks Leiden. Ze heeft de cultuurportefeuille gehouden en dus kon ze meteen aan de bak bij dit kunstproject. “Ik maakte me wel een beetje zorgen om de openingshandeling”, lacht ze. Daarmee uiteraard doelend op het doneren of stampen van urine. “Je weet het immers maar nooit, ze huren ons overal voor in.” Uiteindelijk viel het allemaal reuze mee en na een openingswoord kreeg ze een zakje net afgeschoren wol mee als aandenken.

Lakenhal
Naast de kunstenaars en de werkgroep ‘Kust in het Singelpark’ die twee jaar geleden begon met de expositie in het nieuwste stadspark, is ook de Lakenhal bij het project betrokken. Daar weet men uiteraard als geen ander hoe de lakense stoffen werden vervaardigd. De stappen van het proces zijn in een kleine expositie te zien in het Leidse museum en na de zomer krijgt ook het eindproduct, de zelfgemaakte traditionele Saai, een plekje in de Lakenhal.

 

Cultuur Leiden Kade tot Zelfkant