Leids onderzoek laat computerende mensapen zien in Ouwehands Dierenpark

Onderzoekers van de Universiteit Leiden werken samen met Ouwehands Dierenpark om beter inzicht te krijgen in de emoties en intelligentie van orang-oetans. Het publiek van de dierentuin kan nu zien hoe orang-oetans zich uitleven op computer-touchscreens.

Tijdens de computertaken wordt gekeken hoe apen communiceren over hun gevoelens, vertelt hoofdonderzoeker en cognitief psycholoog Mariska Kret. “Voor het eerst in Nederland is dit soort onderzoek zichtbaar voor het brede publiek. Mensen kunnen zien hoe een orang-oetan taken uitvoert op de computer en daarbij kijkt naar de emoties van zijn soortgenoten. Dat is uniek.”

Apen kunnen zelf kiezen of ze meedoen aan deze nieuwe activiteit, benadrukt Kret. “Ze gaan zelf achter de computer zitten. Als ze het niet leuk vinden, dan doen ze het gewoon niet.” Uit eerder onderzoek blijkt dat apen die meedoen aan computertaken minder stress ervaren. “Ook voor hen is dit een welkome afleiding. Het daagt ze uit en is een vorm van ontspanning.”

Tijdens de computertaak kunnen de apen op een touchscreen bepaalde keuzes maken. Daarbij wordt met een eyetracker, een speciale camera die oogbewegingen volgt, bijgehouden waar de apen precies naar kijken. Dit onderzoek werd tot nu toe vaak gedaan in voor het publiek onzichtbare nachtverblijven. Volgens Kret is het nu de hoogste tijd om iedereen de kans te geven om mee te kijken.

Zelf meedoen
Doordat het publiek nu mee kan kijken, hopen de onderzoekers dat bezoekers meer leren over orang-oetans. In de nabije toekomst willen de onderzoekers de bezoekers ook achter de computer zetten en dezelfde taken geven. Op die manier krijgen de bezoekers een nog beter beeld van de wetenschap en dragen ze hun eigen steentje bij aan het onderzoek.

Het onderzoek van Kret laat zien dat mensapen complexe emoties hebben en rekening houden met de emoties van hun soortgenoten. Kret: “We willen graag laten zien hoe slim orang-oetans zijn, en hoe rijk hun persoonlijkheid is. Hopelijk vergroot dit het respect voor de dieren, en heeft dit positieve effecten op de bescherming van hun soortgenoten in het wild.”

Tinder voor apen
Diverse onderzoekers binnen de onderzoeksgroep van Kret zijn betrokken bij dit project. Promovendus Tonko Zijlstra onderzoekt in het dierenpark of orang-oetans een lach spiegelen. “Doen ze dat net zoals mensen dat doen? Emoties zijn bij ons heel aanstekelijk, maar hoe zit dat bij mensapen?”, zegt Kret.

Promovendus Tom Roth onderzoekt wat orang-oetans aantrekkelijk aan elkaar vinden. Zo hoopt hij te kunnen voorspellen of een vrouwtjes-orang-oetan een mannetje aantrekkelijk vindt of niet. Kret: “Een vrouwtje wordt soms overgeplaatst naar een andere dierentuin in het kader van een fokprogramma. Tot nu toe wordt dat gedaan aan de hand van een genetisch profiel. Maar er wordt geen rekening gehouden met de persoonlijke voorkeur. Wij willen kijken of we kunnen voorspellen of er een match is. Zo heeft het project een hele directe toepassing om het dierenwelzijn te vergroten.” Dit onderzoek werd eerder in de media al ‘Tinder voor apen’ genoemd, maar volgens Kret is het een stuk ingewikkelder dan de dating-app voor mensen.

Leiden Regio