Gas minderen: kijk ook eens in de keuken

Als je alleen naar je fornuis of oven kijkt, lijkt energie besparen in de keuken kruimelwerk. Want nog geen 5 procent van ons energieverbruik in huis gaat op aan bakken en koken. Maar kijk beter rond en je ziet: voor verhitten, koelen en wassen, wordt samen toch heel wat gas en stroom verstookt. Dus zijn er besparingskansen.

De grootste energieverbruikers in de keuken zijn de koeling en het gebruik van warm water. Daar komen we nog op. Maar eerst toch het koken. Want alle beetjes helpen als het om energie besparen gaat.

Lees alle artikelen terug in het ‘Gas minderen’ dossier van Sleutelstad

Slim koken
Als je slim en energiezuinig wilt koken, gebruik je niet meer hitte dan nodig is. Als je op gas kookt, kan het gebruik daarvan vaak door de helft. Daar is een rijtje tips voor te geven. Samen maken ze een flink verschil:

De juiste maat. Zet liever een grotere dan een kleine pan op een gaspit. Hitte die langs de zijkanten opstijgt, is verspilling. En je krijgt er loeihete handvatten van.

Niet te veel water. Laat aardappelen en groente niet verdrinken. Ze mogen best boven het water uitsteken; onder een deksel stomen ze toch gaar. En rijst hoeft maar iets onder water. Alleen pasta heeft ruimer water nodig, anders plakt het aan elkaar.

Kort is goed. Groenten hoef je niet lang te koken. Wokken en stomen kosten minder tijd en energie en daarbij blijven er meer voedingsstoffen behouden. In een salade verwerken kan ook. Als je harde groentes maar wel mals maakt, met kort verhitten (blancheren), met de rasp of met flink wat citroensap of ander zuur. Puzzel verder in kookboeken en op kookwebsites.

Doorsudderen. Andere gerechten hebben tijd nodig om gaar te worden. Maar de pan hoeft niet al die tijd op het vuur te staan. Dat wisten je grootouders al. Als het eten aan de kook was, ging het in de hooikist. Kampeerders doen dit met een slaapzak. Luxe versies hiervan zijn de Ecostoof of Wonderbag. Daar passen flinke pannen of schalen in.

Onderschatte apparaten
Er zijn ook twee onderschatte apparaten, die je helpen energie te sparen:

De magnetron kan meer dan je denkt. Je kunt er echt mee koken: sneller dan op het fornuis en je breekt er minder vitaminen mee af. Doe de in blokjes gesneden aardappelen of sperzieboontjes in een schaal met ietsjes water, dek af met folie en verhit een minuut of 7 op 750 watt. Je moet er wel wat op oefenen (kleine porties moeten wat korter, halverwege even omroeren kan handig zijn), maar je spaart tijd én energie.

De airfryer bakt frieten zonder frituurvet. Maar ook dit apparaat kan meer: groenten grillen, een cake bakken, iets krokants opwarmen zonder dat het slap wordt. Eigenlijk is dit een micro-formaat oven. De airfryer verhit snel, maar gebruikt minder energie.

Warm water
Warm water in de keuken kan een groter energielek zijn dan koken. Als je niet oplet, kost het je al gauw 500 kWh per jaar en dat is toch minstens 200 euro. Maar met enige moeite valt dat minstens te halveren. Dit vind je erover bij Milieu Centraal:

De close-in boiler noemden we eerder al een grote stroomslurper. Maar zo lang je hem hebt, kan je hem wel temmen. Zet de temperatuur op 60 graden; zet er een tijdklok op zodat hij alleen actief is op de tijden dat je hem veel gebruikt. En als je zonnepanelen hebt, zet die tijdklok dan zó dat het water verhit wordt op de uren met de meeste zon.

De elektrische waterkoker kan je prima gebruiken voor kleine porties heet of kokend water, bijvoorbeeld voor de thee. Hij is zuiniger dan de fluitketel op het fornuis. Je kunt hem ook gebruiken als kickstarter voor het koken. Nooit meer wachten tot dat bodempje water in de pan gaat borrelen. Je gooit meteen kokend water in de pan, met groenten. Snel en gezond.

Kokendwaterkranen zijn in opkomst. Maar omdat ze steeds een voorraadje water heet houden worden die dingen alleen aangeraden als ze heel goed geïsoleerd zijn. Anders wordt er de hele dag hitte gemorst. En neem een combi-kokendwaterkraan, die ook ‘gewoon’ warm water levert. Anders heb je daarvoor nóg een apparaat nodig.

Combiketel, warmtepomp? Veel keukens krijgen warm water via de verwarmingsketel. De keuzes die je daar kan maken, zijn een verhaal apart. Vervangen kost duizenden euro’s. Dat gaat te ver voor dit artikel. Maar je kunt wel besparen door een slimme afstelling (water op 60 graden en op ecostand). En: tap niet steeds kleine porties warm water. Spoel borden koud af en zet ze in de afwasmachine. Die is zuiniger. Of was alleen af als je flink wat vaat verzameld hebt. Heb je toch een kleine portie heet water nodig, gebruik dan de waterkoker.

Koelen
Met koelen en vriezen kan je ook veel energie verspillen – of besparen. Heb je een koelkast of vriezer die ouder is dan tien jaar? Vervang hem dan, want nieuwe apparaten zijn veel zuiniger. En kies een gunstig energielabel.

Andere bekende tips zijn: de koelkast elk half jaar ontdooien en geen spullen eindeloos opstapelen in een grote energievretende vrieskist. En: laat eten eerst afkoelen voordat je het in de koeling zet. Nog meer tips vind je bij Milieu Centraal.

Voor de koelkast ten slotte een verrassende tip: hoe voller die kast, hoe zuiniger! Bij een lege koelkast komt er bij het open doen steeds een boel warme lucht binnen, die weer gekoeld moet worden. En bij een gevulde koelkast heb je dat minder.

Dit is aflevering achttien van een reeks berichten over “Gas minderen” van Sleutelstad. Deze serie is mede mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.

Duurzaamheid Leiden Maatschappij Gas minderen