Het vliegverkeer liep tijdens de coronacrisis in 2020 en 2021 fors terug. In tegenstelling tot het aantal vliegbewegingen bleef het aantal meldingen over vliegtuigoverlast in de Leidse regio fors stijgen. Onderzoeksjournalist Bas Vermond dook in de feiten en data om te achterhalen wat er hand is. In deel drie van de vijfdelige reeks over vliegtuigoverlast in de Leidse regio: nachtvluchten.
Uit de rapportages van de Omgevingsdienst West-Holland blijkt dat niet eenduidig te bepalen is waarom er zoveel geklaagd wordt over vliegtuiggeluid. Het totaal aantal vliegbewegingen was voor de coronacrisis redelijk stabiel te noemen en het vliegverkeer is anno 2022 nog steeds niet op het oude niveau. Een verklaring zouden de lockdowns in coronatijd kunnen zijn. Door de lockdowns werd het overal stiller en konden mensen ervaren hoe het is om zonder vliegtuiggeluid te leven. Toen die stilte weer werd ‘afgeschaft’ werd alles plots weer hoorbaar.
Uit de eerste twee delen van deze serie bleek dat veel gemeenten uit de Leidse regio geen zicht hebben op vliegtuigoverlast. De meest concrete aanwijzingen zijn het grote aantal meldingen bij het meldpunt BAS.
Nachtvluchten
De overlast van vliegtuigen in de regio lijkt niet alleen in het totaal aantal vliegbewegingen te zitten. Het lijkt vooral bepalend hoe láát de vliegtuigen overkomen. De meetpunten in de verschillende gemeenten laten een opvallend beeld zien van het aantal nachtvluchten dat van en naar Schiphol over de regio trekt. Een nachtvlucht wordt gezien als een vliegtuig dat tussen 23.00 en 7.00 uur vertrekt van of aankomt op Schiphol. Soms kiest de Luchtverkeersleiding Schiphol ervoor het zogenaamde Nachtvluchtprotocol eerder te starten, bijvoorbeeld vanaf 22.30 uur. Dit betekent dat vanaf dat moment al het vliegverkeer richting de Kaag- en/of Polderbaan wordt geleid en de andere banen op Schiphol worden gesloten.
De start- en landingsbanen van Schiphol. (Afbeelding: Schiphol).
Qua aantal nachtvluchten is een forse stijging te zien voor de gehele regio. In Leimuiden gingen inwoners rondom de Meerewijck van iets meer dan 3.000 nachtvluchten in heel 2019 naar bijna 5.500 nachtvluchten in 2021. Voor de bewoners van de Leidse Merenwijk was het vorig jaar nog heftiger. Het meetpunt in deze wijk registreerde in 2019 rond de 700 nachtvluchten. Aan het einde van 2021 registreerde het meetpunt aan het Regenboogpad te Leiden bijna 4.500 nachtvluchten. Een stijging van 542,86 procent van het aantal nachtvluchten in twee jaar tijd.
Aan de Groene Maredijk vlakbij het centrum van Leiden is het beeld niet anders. In 2019 registreerde dit meetpunt 624 nachtvluchten. Aan het einde van 2021 stond de teller op meer dan 1.700 nachtvluchten. De Omgevingsdienst merkte daarbij in een kleine passage op dat de vliegtuigen in 2020 en 2021 veel te laag over Leiden heen kwamen. Een groot deel vloog boven Leiden onder de 300 meter, terwijl de minimale vereiste vlieghoogte boven Leiden 600 meter is.
Zeventien
Alle meetpunten in de regio registreerden een stijging van het aantal vluchten, waar het meetpunt aan de Wilhelminalaan in Sassenheim de kroon spant met 6.279 nachtvluchten in 2021. Dat zijn omgerekend elke nacht zeventien vliegtuigen die boven de hoofden van de Sassenheimers voorbijkomen. Alleen aan de Heereweg in Lisse konden inwoners rustig doorslapen, daar viel het aantal nachtvluchten terug naar het bijzondere aantal van nul. Het meetpunt twee kilometer verderop aan de Vivaldistraat in Lisse registreerde daarentegen in 2021 het grootste aantal nachtvluchten in zes jaar tijd (501 nachtvluchten).
De Polderbaan en Kaagbaan zijn in 2020 door Schiphol als ‘preferente banen’ aangemerkt. Dit houdt in dat het de voorkeursbanen zijn voor al het landend en vertrekkend vliegverkeer, ook voor de nacht. De vliegroutes van deze banen gaan volgens Schiphol over gebieden waar naar eigen zeggen ‘relatief minder mensen’ wonen. Daarnaast is starten vanaf andere banen volgens Schiphol ’s nachts niet toegestaan, daar moet een ontheffing voor worden verleend. Volgens Schiphol is er overigens weinig aan de hand. De woordvoerder laat in een reactie weten: “Vanwege de overwegend zuidwestelijke windrichting die in Nederland heerst, werd de Kaagbaan altijd al intensief ingezet als baan voor vertrekkend verkeer.”
De aanvliegroutes van de Kaagbaan van Schiphol. (Afbeelding: Omroep West).
Hoeveel nachtvluchten er de komende jaren boven de Leidse regio bijkomen en of het huidige aantal nachtvluchten permanent is, is onduidelijk. De forse stijging in 2021 is een veeg teken. Schiphol geeft aan dat ze zelf niet over het maximaal aantal nachtvluchten gaan. Dit is wettelijk vastgelegd op maximaal 32.000 nachtvluchten per jaar.
Wel heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat in de zomer van 2020 aangegeven dat het totaal aantal nachtvluchten op Schiphol moet verminderen naar uiteindelijk 25.000. Hoe snel deze afbouw moet gaan is onduidelijk. Deze laatste stappen zijn volgens de minister mede afhankelijk van voorwaarden zoals de opening van Lelystad Airport en treinverbindingen met bestemmingen zoals Brussel en Düsseldorf.
Internationaal
De piekmomenten in de avond en ochtend verplaatsen naar een eerder moment op de avond of een later moment op de ochtend ziet Schiphol niet zitten. Dit heeft volgens Schiphol “grote gevolgen voor vluchten die op elkaar aansluiten en die daarmee zeer belangrijk zijn voor het internationale netwerk. Een ander tijdstip kan ervoor zorgen dat voor Nederland belangrijke vluchten niet meer op elkaar aansluiten en dat luchtvaartmaatschappijen voor andere luchthavens buiten Nederland kiezen.”
In 2023 zijn er volgens Schiphol ook nachtvluchten op de Aalsmeerbaan nodig. Dit vanwege onderhoud aan de Zwanenburgbaan. Dit zou betekenen dat de inwoners van Nieuwkoop een forse stijging van het aantal nachtvluchten krijgen.
De aanvliegroutes van de Aalsmeerbaan. (Afbeelding: Omroep West).
De gemeenteraad van Nieuwkoop nam daarop een opvallende stap. De gemeente riep inwoners op om bezwaar te maken bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, dat over het aantal vliegbewegingen en nachtvluchten gaat. Burgemeester Robbert-Jan van Duijn van Nieuwkoop liet enkele weken geleden weten de aangekondigde extra nachtvluchten ‘niet oké’ te vinden. De gemeente had al een reactie naar het ministerie gestuurd en wees nu inwoners uit Nieuwkoop erop dat ook te doen. Burgemeester Van Duijn: “Het ministerie wil weten wat de samenleving van de maatregel vindt. Dus het is, gezien de impact op onze gemeente, niet gek dat we dit zo doen.”
Een verbod op nachtvluchten zit er in ieder geval voorlopig niet in. De Raad van State, die een initiatiefwet van GroenLinks in de Tweede Kamer heeft getoetst, vindt dat er nog niet voldoende onderzoek is gedaan naar alternatieven die nachtelijke vliegtuigoverlast kunnen beperken.
Mediapartner Omroep West plaatst tot en met vrijdag een serie verhalen over de geluidsoverlast van Schiphol voor de Leidse regio. Deze reeks is mede mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.
Sleutelstad Media
Middelstegracht 87A
2312 TT Leiden
E-mail
redactie@sleutelstad.nl
Telefoon Redactie
071 - 5235907
