Korte voorbereidingstijd voor 'militaire operatie' Leidse verkiezingen

Met de verkiezingen voor het Waterschap en Provinciale Staten nog vers in het geheugen moet er, door de val van het kabinet, nu alweer nagedacht worden over de organisatie van de landelijke verkiezingen in november. De vervroegde Tweede Kamerverkiezingen worden op 22 november gehouden. Dat betekent vier maanden voorbereidingstijd voor een gigantische klus. Hoe maakt Leiden zich op voor die ‘militaire operatie’, zoals de Leidse burgemeester Henri Lenferink het noemt.

“Sinds de val van het kabinet hebben al veel enthousiaste mensen zich gemeld om te helpen bij de stembureaus of bij het tellen van de stemmen”, vertelt Lenferink. Begin september wil de gemeente alle stemlocaties rond hebben en begint het wervingsproces voor vrijwilligers.

De planning voor met name het aantal stelbiljetten per stembureau is sinds een aantal verkiezingen een ingewikkelde puzzel. Na invoering van de stempas kan iedereen overal stemmen en weet de gemeente niet goed hoeveel mensen er bij een stembureau komen. Vroeger was dat aan elkaar gekoppeld en stemden mensen bij een vast stembureau in de buurt van hun woning. Lenferink: “De afgelopen jaren hadden we daardoor soms te weinig stembiljetten op bepaalde locaties als die ineens populairder bleken te zijn dan we hadden voorzien. Dan moesten er snel extra biljetten worden gehaald uit een stembureau waar het juist rustiger was dan verwacht.” Als het goed is, doen die situaties zich niet meer voor en worden er voldoende extra stembiljetten geleverd.

Stempassen
Op 9 oktober wordt duidelijk welke partijen en kandidaten meedoen aan de verkiezingen. Vervolgens moeten alle 94.000 stemgerechtigde Leidenaren op 8 november in het bezit zijn van een stempas. Het gehele productieproces plus de verzending van de stempassen vindt in één maand plaats. “Dat gaat via de drukker en de postbedrijven. Daardoor ligt dat buiten onze macht”, zo laat de gemeente Leiden weten. Zo komt het weleens voor dat in bepaalde straten geen stembiljetten worden bezorgd. Daar moeten dan snel alsnog stempassen in de bus worden gedaan.

Tellen
“Leiden is weleens één van de laatste gemeentes geweest die klaar was met het tellen van de stemmen. Dat kwam door fouten die toen zijn gemaakt, waardoor het hele proces opnieuw moest”, vertelt Lenferink. “Dat doen we tegenwoordig daarom anders. Vroeger werden op de avond van de verkiezingen alle stemmen geteld, ook per kandidaat. Nu tellen we ’s avonds alleen de stemmen per partij.”

Door de stemmen per kandidaat pas de volgende dag te tellen, is de kans op fouten kleiner. “De stemtellers zijn na een lange verkiezingsdag vaak erg moe. Dan worden er sneller fouten gemaakt. Met die nieuwe werkwijze wilden we dat voorkomen en dat werkte de vorige keer goed”, aldus Lenferink. Nadeel is wel dat er meer vrijwilligers nodig zijn en ook dat er een extra locatie gehuurd moet worden, waardoor het meer geld kost. Leiden krijgt voor het organiseren van de verkiezingen wel een vergoeding van de landelijke overheid, maar die is niet toereikend.”

Leiden Maatschappij Politiek