Frustratie en woede bij promovendi en onderzoek FIOD naar fraude Percuros

Ze zijn boos, gedesillusioneerd en gefrustreerd; voormalige buitenlandse promovendi die via het Haagse bedrijf Percuros bij het LUMC en andere universiteiten dachten hun wetenschappelijke carrière een boost te geven. Door fraude liep het anders. Percuros zelf staat overal op de zwarte lijst en in een Italiaans rapport wordt oprichter Alan Chan beschuldigd van deelname aan een criminele organisatie. In Nederland doet de FIOD in opdracht van het Europees Openbaar Ministerie onderzoek. Het blijkt allemaal uit het onderzoek dat Omroep West en Follow the Money samen doen.

Voormalige promovendi die Omroep West en Follow the Money spreken, zitten wetenschappelijk in zak en as. Hun projecten zijn gestopt, hun onderzoeken blijven onvoltooid en ze hebben grote moeite om weer een baan te vinden. Bovendien zeggen nog duizenden euro’s te krijgen van het Haagse subsidiebedrijf Percuros. “Ik heb Percuros van mijn cv gehaald, omdat ik merkte dat ik niet werd aangenomen als mensen die naam zagen staan”, zegt een van hen. Een ander paste ook haar cv aan en voegt eraan toe: “Ik werkte drie jaar aan mijn onderzoek, toen moest ik stoppen. Drie jaar werk voor niets.” En een derde: “Het gaat alleen maar over geld. Wij zijn de echte slachtoffers.”

Ze kwamen op straat te staan nadat Percuros in de zomer van 2023 ophield te bestaan. en oprichter Alan Chan met de noorderzon verdween. Er was een rel uitgebroken na ernstige onregelmatigheden met declaraties en nepdetacheringen binnen door Europa gesubsidieerde onderzoeksprojecten. Ook het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) was betrokken. In interne brieven aan het LUMC spreekt de Europese subsidieverstrekker REA van ‘structurele fraude’.

Signalen
Het ziekenhuis geeft Percuros de schuld, maar uit onderzoek van Omroep West en Follow the Money blijkt het ziekenhuis zelf niet onschuldig. Jarenlang werden signalen gemist en waarschuwingen in de wind geslagen. Begin dit jaar stapte decaan en vice-voorzitter van de Raad van Bestuur Pancras Hogendoorn hiervoor op. De rest van de Raad van Bestuur blijft zitten.

FIOD
Het LUMC is door de Europese subsidieverstrekker gestraft en uit zeven internationale onderzoeksprojecten gezet. Maar daar houdt de zaak rond Percuros niet mee op. De FIOD doet in opdracht van het Europees Openbaar Ministerie onderzoek naar de financiële handel en wandel tijdens de projecten. Ook voormalige promovendi en oud-medewerkers van Percuros zijn opgeroepen en verhoord door de speurders van de fiscale opsporingsdienst. Mensen die Omroep West en Follow the Money spraken geven aan bij de FIOD geconfronteerd te zijn met documenten waar hun handtekening onder staat, terwijl ze die documenten naar eigen zeggen nooit eerder zagen.

Knippen en plakken
“Ik moest van Percuros een keer op stel en sprong mijn handtekening onder een document zetten, maar dat kon alleen digitaal omdat Alan Chan in Italië zat en ik in Nederland. Toen heb ik in mijn digitale handtekening twee puntjes gezet, dat doe ik normaal gesproken nooit. Juist die handtekening kwam ik tegen op de documenten die ik bij de FIOD zag”, zegt een voormalige promovendus. Zij is niet de enige die dit meemaakt bij de FIOD. Een oud-medewerker van Percuros zegt: “Ik ben geschrokken van wat ik daar kreeg te zien. Op verschillende declaraties stond mijn handtekening die ik zelf nooit heb gezet. Het is een vervalsing. Het gaat om bedragen met vijf nullen en dat meerdere keren. Structureel is mijn handtekening gebruikt zonder dat ik het wist.”

Guardia de Finanza
Terwijl het LUMC in Nederland nauw samenwerkt met Pecuros, heeft de Italiaanse FIOD het subsidiebedrijf al in het vizier. In 2021 rondt de ‘Guardia de Finanza’, zoals de fiscale opsporingsdienst daar heet, een uitgebreid onderzoek af naar een project rond de gezondheid van ouderen. Percuros doet de coördinatie en ook het LUMC neemt hieraan deel. De conclusie van de Italiaanse speurders is glashelder: Chan wordt samen met andere betrokkenen verdacht van verduistering en deelname aan een criminele organisatie. Het 75 pagina’s tellende rapport is in bezit van Omroep West en Follow the Money. Bronnen in Italië zeggen dat de stukken zijn overgedragen aan Europese instanties en dat er in Italië zelf geen vervolging is ingesteld. De Italiaanse FIOD wil hierop niet reageren.

Liegen
Uit dit Italiaanse onderzoek blijkt bovendien dat Chan nauw samenwerkt met de eigenaar van het bedrijf Pilotality. Ook zij wordt in Italië beschuldigd van fraude. Haar bedrijf Pilotality stond tot de opheffing eind 2023 geregistreerd op het adres van Alan Chan aan de Eerbeeklaan in Den Haag. In een e-mailbericht aan Omroep West ontkent deze persoon de zakenpartner van Chan te zijn. Maar volgens de voormalige promovendi traden de twee op als duo. Een voormalig medewerker van Percuros zegt ook dat de twee nagenoeg altijd samen waren. Beiden gaven volgens verschillende voormalige promovendi ook instructies om te liegen bij controles van de Europese Commissie.

Restaurant
Het rapport van de Italiaanse speurders geeft een beeld van de manier waarop er werd gewerkt. Rekeningen gingen over en weer, bedrijven factureerden bij bedrijf X die dat geld dan weer terugvorderde bij bedrijf Y. Ook zijn er volgens de Guardia di Finanza bedragen gedeclareerd die helemaal niet gedeclareerd mochten worden. Een auto bijvoorbeeld om een pendeldienst van het centrum van Nemi naar een soort wellness-oord aan het meer bij de stad mee uit te voeren.

En dan was er een restaurant: Grani Bistro. Daar werden congressen gehouden, maar ook kooklessen georganiseerd. Dat restaurant was eigendom van Alan Chan en Katja Bierau. Ze factureerden fors voor de bijeenkomsten. In het najaar van 2021 komt de Italiaanse FIOD tot de conclusie dat er geld teruggevorderd moet worden. De Italianen zeggen dat Europees subsidiegeld valselijk is ingezet. Het gaat om een bedrag van ruim 200.000 euro. Niet alleen oprichter Alan Chan krijgt er in het rapport fors van langs, ook de eerder genoemde ‘zakenpartner’ wordt als schuldige aangemerkt. Verder zou er geld moeten worden teruggevorderd van verschillende, vaak Italiaanse bedrijfjes, waaronder een makelaars- en een accountantskantoor.

Reisvergoedingen
Terwijl het onderzoek in Italië loopt, werft Percuros nog steeds promovendi voor Nederlandse universiteiten. Zij worden ingezet bij verschillende projecten waarvoor Chan met zijn bedrijf Percuros subsidie weet binnen te slepen. Maar de betaling van die promovendi lijkt niet volgens de regels te verlopen. Volgens oud-promovendi heeft Percuros de Europese vergoedingen die door Brussel zijn verstrekt nooit aan de studenten overgemaakt. Hun leefgeld en reisvergoedingen zijn volgens hen achtergehouden. Het gaat dan om duizenden euro’s per persoon.

Klagen
“Ik heb er vaker over geklaagd, maar dan hoorde ik dat ik geen recht had op de reiskostenvergoeding”, zegt een van de promovendi. “Ik zou die alleen maar krijgen als ik ook daadwerkelijk reisde voor het project.” Maar er staat in de EU-regels juist expliciet dat die vergoeding niet gebruikt mag worden voor werkreizen, het is bedoeld om onkosten te vergoeden die de promovendi sowieso maken.

Een voormalige promovendus die via Percuros bij het LUMC werkte en daar inmiddels is vertrokken, zegt: “Ik heb nog zo’n 18.000 tot 20.000 euro tegoed.” De voormalig promovendus heeft zich nu gemeld bij de curator die het faillissement van Percuros behandelt. Maar veel vertrouwen heeft hij er niet meer in: “Ik vrees dat er voor mij geen gerechtigheid komt.”

Faillissement
Ondertussen probeert curator Ashley Snel in kaart te brengen hoe de financiële vlag er bij Percuros en Alan Chan bij hangt. Chan trok zelf in de zomer van 2023 de stekker uit zijn bedrijf en verdween. Op verzoek van het LUMC werd het bedrijf begin dit jaar alsnog failliet verklaard. Bij die zaak was Alan Chan zelf aanwezig. Hij weigerde toen met Omroep West en Follow the Money te praten. Sindsdien is het weer stil. Curator Snel schrijft in haar eerste rapport dat ‘ondanks herhaaldelijke verzoeken’ de administratie niet is overlegd. Dat is een verplichting bij een faillissement. Wel is duidelijk dat het LUMC een claim van 330.000 heeft uitstaan bij Alan Chan. Ashley Snel geeft aan dat de administratie sinds de publicatie van het eerste verslag, nu bijna twee maanden geleden, nog altijd niet is overlegd. De advocaat die Alan Chan bijstond tijdens de faillissementszaak zegt dat hij Chan niet meer vertegenwoordigt.

Leiden Maatschappij