Eenmalig geopend: Morswegbunker voor het eerst te bezoeken tijdens Bunkerdag

In heel Nederland openden afgelopen zaterdag militaire verdedigingswerken even hun deuren voor het publiek. In Leiden konden bezoekers voor het eerst rondkijken in de communicatiebunker aan de Morsweg. Een unieke kans want de laatst overgebleven bunker uit de Tweede Wereldoorlog was niet eerder te bezoeken.

Officieel heet het gebouw ’telefoonschakelstation 616′. Het gebouw is kort na de bevrijding dichtgemetseld en sindsdien afgesloten. “Er zijn wel eens onderzoekers naar binnen geweest, maar het grootste deel van de tijd is de bunker dicht geweest. Een uniek gebouw. Waar, buiten dat de apparatuur eruit gehaald is, alles nog precies is zoals het ooit is achtergelaten”, vertelt Rients de Boer van het Centre for Global Heritage and Development enthousiast.

Nooduitgang
De Boer is een van de vrijwilligers die op zaterdag 25 mei, bunkerdag, bezoekers een rondleiding door het gebouw mocht geven. “Het is lastig binnenkomen, want voor de hoofdingang is een stenen muur gemetseld, maar via de oorspronkelijke nooduitgang kunnen we naar binnen”, legt De Boer uit.

Gasgefahr
Binnen in het telefoonschakelstation zijn de slaapplekken van de militairen nog herkenbaar. “Aan die haken konden ze bedden vastmaken. Maar in principe werd overnacht in de Morspoortkazerne even verderop”, weet de rondleider. Naast een deel van de oorspronkelijke telefoonkabel en de overblijfselen van een Duitse muurschildering waarop instructies staan hoe te handelen in geval van ‘Gasgefahr’, heeft iemand in 1945 zijn initialen in de muur gekrast. “Hier was P.S. staat er, helaas weten we niet dat heeft gedaan.”

Dynamiet
Het had niet veel gescheeld of de bunker was er niet meer. In 1984 heeft een aannemer een poging gedaan om het gebouw te slopen, maar de met staal versterkte muren bleken te dik. “Hij heeft toen nog voorgesteld om dynamiet te gebruiken, maar zo dicht op de huizen kwam daar geen toestemming voor. Het is dus eigenlijk heel toevallig dat hij nog steeds in ‘het Leidse’ staat”, vertelt De Boer verder.

Tastbaar
Inmiddels is de bunker een gemeentelijk monument. “Maar wij willen meer”, vertelt Jan-Jaap de Haan van de Historische Vereniging Oud Leiden. De vereniging zet zich onder andere in voor het ’tastbaar’ en ‘beleefbaar’ maken van de Leidse geschiedenis. “We hebben de provincie verzocht om de bunker te erkennen als onderdeel van de Atlantikwall. Met hun bijdrage willen we de oude ingang en geschutskoepel weer terugbrengen, verlichting aanbrengen en de bunker vaker openen”, vertelt hij.

Of de provincie dit van plan is, wordt binnenkort duidelijk. Voorlopig mochten er zaterdag honderd bezoekers naar binnen in de laatste Leidse bunker. Aan het eind van de dag draaide De Boer de nooddeur weer op slot.

Leiden Maatschappij