Van bibliotheek naar huiskamer van de stad

De gemeente Leiden gaat de bibliotheek aan de Nieuwstraat transformeren naar een moderne, veelzijdige ontmoetingsplek in een duurzaam gebouw. “Een veilige en vertrouwde plek in de stad waar mensen met elkaar in contact komen en waar iedereen zich welkom voelt, ongeacht leeftijd, achtergrond of opleidingsniveau”, vat cultuurwethouder Yvonne van Delft de plannen samen.

Het college van burgemeester en wethouders stuurt het zogenoemde kaderbesluit nu ter goedkeuring naar de gemeenteraad. Hierin zijn de plannen op hoofdlijnen uitgewerkt. Later volgt nog een uitvoeringsbesluit, waarin meer in detail duidelijk wordt wat er precies gaat gebeuren.

Zo is nu bijvoorbeeld wel duidelijk dat er een fietsenkelder komt voor vijfhonderd fietsen, maar nog niet precies waar en in- en uitgang komen. Hetzelfde geldt voor de entree van de bibliotheek zelf. Mogelijk komen er zelf meerdere ingangen. Daarvoor wordt gekeken naar het van der Sterrepad bij de Burcht en ook naar de Hooglandse Kerkgracht.

Wethouder Yvonne van Delft vertelt dat de gemeente samen met BplusC van de bibliotheek een tweede thuis wil maken voor alle inwoners.

Huiskamer
“De nieuwe bieb moet een plek zijn waar je elkaar ontmoet, samen leert en groeit”, zegt van Delft. “Onder het motto ‘Via collectie naar connectie’ wordt de bibliotheek steeds meer een plaats van interactie en samenwerking en niet alleen meer een plek voor boeken.” Het is de bedoeling dat in de bibliotheek ook volop ruimte is voor inwoners en organisaties om iets te organiseren. Dat moet dan gratis of tegen een laag tarief. “Geld mag in elk geval geen blokkade vormen”, zegt van Delft daarover. “Het moet een beetje de huiskamer van de stad worden.”

Uitstraling
Om te waarborgen dat de bibliotheek van de toekomst goed past bij de wensen van de bezoekers hebben BplusC en de gemeente met verschillende groepen gebruikers gepraat. Daaruit zijn zaken gekomen als een gezellige uitnodigende uitstraling. Dat wordt dan ook een uitgangspunt bij het ontwerp voor de komende renovatie van het cluster panden waarin de bibliotheek is gevestigd.

Zoeken
Ook binnen gaat het nodige veranderen. De bezoekers moeten straks makkelijk het juiste boek vinden. Die worden ingedeeld op leeftijd. Voor de jeugd komen er per leeftijdsgroep een eigen wereld van boeken en een voorleeshoek of ruimte voor ontvangst en activiteiten met schoolklassen. “Ik wil niet zoeken op de naam van een schrijver, maar naar ‘dieren in het water’ of ‘sprookjesfiguren’, verhalen waar ik van hou, geeft de tienjarige Mia de plannenmakers mee.

Taalhuis
De bibliotheek wordt ook een plek waar mensen ondersteuning kunnen krijgen bij het leren van de Nederlandse taal, het verbeteren van digitale vaardigheden en andere basisvaardigheden. Bijvoorbeeld door de activiteiten van het Taalhuis, het Informatiepunt Digitale Overheid en toegankelijke ruimtes voor cursussen, lessen en workshops.

Duurzaam
De gemeente wil de nieuwe bibliotheek ook duurzaam maken. “We zetten in op een laag energiegebruik en hergebruik van materialen,” zegt wethouder Van Delft. “Met speciaal glas, goede isolatie en duurzame energiebronnen zoals warmte-koudeopslag en zonnepanelen willen we  energielabel A halen. Zo laten we zien dat ook oudere gebouwen duurzaam te vernieuwen zijn en we dragen bij aan de klimaatdoelstellingen.”

Fietsenstalling
Onder een deel van de bibliotheekgebouwen komt een gratis ondergrondse fietsenstalling. Die gaat ongeveer vijfhonderd fietsparkeerplekken tellen. Eerder werd gedacht aan een nog veel grotere kelder voor wel negenhonderd fietsen, maar daar ziet de gemeente nu toch van af. “Dat brengt veel meer risico’s met zich mee tijdens de bouw”, legt van Delft uit. Dan moet je ook onder de oudste delen van de panden gaan graven.”

De vijfhonderd plekken zijn gebaseerd op tellingen in de directe omgeving. Daar staan nu op piekmomenten ruim vierhonderd fietsen en om die allemaal naar binnen te krijgen wordt al een hele uitdaging, zo denkt Van Delft. “Met negenhonderd plekken zou je nog een veel groter gebied fietsvrij moeten maken, maar dan moeten bijvoorbeeld ook mensen die hun fiets op de Nieuwe Rijn zetten naar de nieuwe stalling. Dat zien de gemeente als een te grote drempel.

Financiering
De gemeenteraad heeft eerder al 26,6 miljoen gereserveerd voor de vernieuwing van de bibliotheek. Van Delft: “We vragen de raad om het geld voor de komende fase beschikbaar te stellen, zodat we dit belangrijke project kunnen realiseren.” De bouw moet in de loop van 2027 beginnen en in 2029 worden afgerond.

Goudschat
Omdat de bibliotheek in een van de oudste delen van de stad staat, wordt ook rekening gehouden met archeologische vondsten. ‘Hopelijk vinden we een goudschat”, lacht van Delft. “In het college werd al de grap gemaakt dat we er zo misschien dekking kunnen vinden voor de verbouwing.”

Cultuur Leiden Maatschappij BplusC