Bijzondere Wolkers-expositie op kasteel Oud-Poelgeest

Rond de tiende sterfdag van Jan Wolkers, op 19 oktober, wordt op Kasteel Oud-Poelgeest in Oegstgeest een expositie gehouden van schilderijen van de kunstenaar. De tentoonstelling is samengesteld door de biograaf van Wolkers, de Leidse journalist en schrijver Onno Blom.

Conservator Blom selecteerde uit de nalatenschap van de schrijver nog niet eerder geëxposeerde schilderijen en daarnaast werken die direct verband houden met Wolkers jeugd in Oegstgeest en zijn verblijf op Oud-Poelgeest. Een aantal getoonde werken zal ook voor het publiek te koop zijn. De expositie omvat verder historisch biografisch materiaal van de bekende ‘beeldhouwer-schilder-schrijver’, zoals hij zichzelf afficheerde. Ook wordt een aantal filmfragmenten over de schrijver getoond.

Onno Blom toont zich uitermate verheugd over de komende expositie: “De expositie heeft als titel Jan Wolkers terug naar Oegstgeest, maar je kunt ook zeggen: de schilder Wolkers komt weer thuis. Het kasteel en het bos er om heen zijn de plek van Jans jeugddromen. Hier ontvluchtte hij de benauwenis van het grote gereformeerde gezin, hier maakte hij zijn eerste schetsen en aquarellen, hier werd hij als schilder geboren.”

Jan Wolkers is in Nederland vooral bekend geworden als schrijver. Maar de Oegstgeestenaar, die zijn levensavond doorbracht op Texel, is opgeleid tot beeldhouwer. Landgoed Oud-Poelgeest speelde een belangrijke rol in de jeugd van Jan Wolkers. Zijn vader, een arme kruidenier, beheerde tijdens de mobilisatie de kantine. Tijdens de Duitse bezetting doolde de jonge Jan met zijn schetsboek en schilderkistje door het bos van Oud Poelgeest. Nauwkeurig bracht hij de hele omgeving in beeld. Het schetsboek, dat hij als jongen van 17 en 18 vol tekende, is bewaard gebleven.

‘Het grote gele doek’
De Wolkers-expositie in Oegstgeest omvat olieverfschilderijen, aquarellen en tekeningen. Topstuk van de expositie is ‘het grote gele doek’, het laatste grote werk van Wolkers, twee bij twee meter uit 2006. Wolkers gaf zijn schilderijen nooit titels, en signeerde alleen aan de achterkant, om het kleurbeeld van het schilderij niet te doorbreken.

Jan Wolkers met zijn biograaf Onno Blom voor het grote gele doek.

Het cadmiumgele doek, dat eigendom is van Stedelijk Museum De Lakenhal in Leiden, verwijst regelrecht naar de tulpenboom van Boerhaave op Oud-Poelgeest. Wolkers plantte een stekje van deze boom naast zijn atelier op Texel. Elke herfst liet de boom van zijn jeugd felgele bladeren vallen op het dak van zijn atelier. Dat gaf hem de kleur in van het werk dat hij kort voor zijn dood voltooide. Het was zijn Apocalyps.

De beeldend kunstenaar Wolkers debuteerde pas relatief laat als schrijver. In 1957 als dichter – hij was toen nog net 35 – en in 1959 als prozaïst met het verhaal ‘Het Tillenbeest’ over de diefstal van twee marmeren sfinxen uit de Drakenzaal van het kasteel. De naam tillenbeest verwijst naar de pronte voorgevel, de ’tillen’ van de mythische dieren. Eén van de twee tillenbeesten keerde enkele jaren geleden terug in het kasteel via de jongste zus van Jan Wolkers. Het tweede tillenbeest dat Wolkers op de vlucht verloren zou hebben, bevindt zich mogelijk nog in de drassige bodem rond het kasteel.

Wolkersweken
De expositie ‘Jan Wolkers terug naar Oegstgeest’ is onderdeel van de Wolkersweken in Oegstgeest die onder coördinatie van de Stichting Dorpsmarketing Oegstgeest worden gehouden bij gelegenheid van zijn tiende sterfdag. Twee weken lang vinden er tal van activiteiten plaats waarin de beeldhouwer-schilder-schrijver centraal staat.

Naast de tentoonstelling op kasteel Oud-Poelgeest, worden er lezingen gehouden door Wolkers biograaf Onno Blom, op zijn geboortedag wordt een muurgedicht van Wolkers onthuld tegenover zijn geboortehuis aan de Deutzstraat 7 en vinden er diverse andere activiteiten plaats op initiatief van ondernemers in het schrijversdorp. Alle restaurants in het dorp serveren in die periode ook ieder een eigen Wolkersmenu.

De naam van Jan Wolkers is onlosmakelijk verbonden met Oegstgeest. Wolkers is er op 26 oktober 1925 geboren en bracht zijn hele jeugd door in het dorp, dat meerdere grote schrijvers heeft voortbracht. De relatie tussen Wolkers en Oegstgeest werd nationaal spreekwoordelijk door zijn boek ‘Terug naar Oegstgeest’ (1965), dat meer dan veertig keer is herdrukt en door cineast Theo van Gogh is verfilmd.

Jan Wolkers is weliswaar de bekendste schrijver van het dorp, maar Oegstgeest was ook de woonplaats van Frédéric Louis Bastet en Frits Bernard Hotz. Alle drie ontvingen zij de vooraanstaande P.C. Hooftprijs voor hun hele oeuvre, hoewel Wolkers weigerde die prijs in 1989 in ontvangst te nemen.

De expositie ‘Jan Wolkers terug naar Oegstgeest’ is voor het publiek geopend van 18 tot en met 26 oktober. De toegangsprijs is vijf euro. Kaarten zijn vooraf te bestellen via www.leidseschouwburg-stadsgehoorzaal.nl/kaartverkoop en tijdens de expositie aan de kassa.

Cultuur Oegstgeest terugnaarwolkers