Deel dit bericht!  

Twintigjarige Vriendendienst bewijst bestaansrecht

Frappant toch; hoe vaak de kleine gebaren belangrijk zijn voor mensen onderling. Je belangeloos inzetten om een ander uit een sociaal isolement te halen, is zo’n ‘klein gebaar’. Wie een poosje heeft gesproken met Lia van Dam, coördinator bij de Vriendendienst Zuid-Holland Noord, komt er gaandeweg achter dat het vrijwilligerswerk is met aantoonbaar effect én dat het helemaal niet ‘klein’ is. Maar ook dat het vrijwilligerswerk is dat niet altijd de publieke aandacht haalt.

Bemiddeling
De Vriendendienst bemiddelt tussen vrijwilligers (maatjes) en mensen met een psychiatrische achtergrond (deelnemers) die moeilijk hun draai vinden in de samenleving en vaak heel beperkt sociale contacten hebben. Een maatje is nadrukkelijk géén hulpverlener. Het maatje biedt zijn tijd aan. Een luisterend oor, een wandeling, een stukje fietsen, maar ook museumbezoek, een schoonheidsspecialiste bezoeken of winkelen zijn voorbeelden van activiteiten die koppels ondernamen.

Beeldvorming
Het gegeven dat de Vriendendienst al twintig(!) jaar bestaat, geeft aan dat er behoefte bestaat aan ‘gearrangeerd sociaal contact’ “voor beide moet duidelijk zijn dat het tíjdelijk is”. De vraag naar een maatje blijft onverminderd groot. Maar tegelijk geldt ook ‘onbekend maakt onbemind’. Het (stigmatiserend) beeld van psychiatrisch cliënten dat mogelijk uit de media oprijst, is dat van onberekenbare en gevaarlijke individuen. Maar in de samenleving is het veruit grootste deel, zegt Van Dam, eerder de groep vereenzaamde mensen “voor hen is al een enórme stap en overwinning om je aan te melden bij de Vriendendienst. Verkijk je daar niet op”.

Bijzonder
Maatjes zijn bijzondere mensen. Ze moeten heel specifieke vaardigheden in hun mars hebben en tegelijk terughoudend zijn “een maatje is nieuwsgierig naar een ander, staat open, oordeelt dus niet, heeft levenservaring. Je hebt ook humor nodig, moet grenzen kunnen stellen, maar ook kunnen relativeren en empathisch zijn”. Die mensen, zegt Van Dam, zijn in alle lagen en geledingen van de samenleving te vinden “gepensioneerden, mensen uit het bedrijfsleven, ambtenaren, studenten ook, maar altijd mensen die niet per sé zichzelf centraal stellen”.

Maatwerk
Niet iedereen is geschikt als maatje “alhoewel de meeste mensen die zich als maatje aanmelden, zichzelf goed kennen”. Dat geldt ook voor deelnemers “je moet jezelf aanmelden en echt zelf willen. ‘Omdat het moet’ werkt niet. Ik vraag iedere aanvrager ook het hemd van het lijf: wat wil je? Wat zeker niet? Omschrijf jezelf eens. Een gemiddeld mens denkt daarover niet vaak na. Maar ik wil voorkomen dat het maatje in z’n vrijetijd en misschien wel nat geregend voor een gesloten deur staat”. Dat de koppels in principe een jaar blijven bestaan, heeft ook een reden “we willen de deelnemer op weg helpen en dan is een (te) lange tijd eenzelfde maatje soms teveel gewenning. Maar een grens van x-aantal maatjes kan ook weer niet. Het is echt maatwerk, balans zoeken”.

Waardering
Het staat buiten kijf dat de vrijwillige maatjes iets doen waaraan grote behoefte bestaat. Enigszins verwonderlijk is dan ook te merken dat dat werk zo onzichtbaar lijkt te zijn. “Als Vriendendienst hebben we een unieke ervaring en expertise. We bieden intervisie, coaching en kennisoverdracht. En we merken dat er steeds bredere interesse bestaat voor die kennis”. Op zich is dat voorstelbaar, want thema’s als ‘eenzaamheid’, ‘vraagverlegenheid’ en ‘afscheid nemen van elkaar’ komen op veel meer plaatsen voor. Van Dam “de Vriendendienst mag en kan geen eiland zijn”. Dat betekent wel dat ook energie moet worden gestoken in het onderhouden en ontwikkelen van een netwerk. Personele wisselingen daarin maken dat niet makkelijker. “Maar je zag het op de receptie: veel maatjes, en ook deelnemers, maar zeker ook collega-organisaties in de sfeer van de informele zorg. De Vriendendienst heeft een erkende plek”.

Boekje
Vanwege het twintigjarig bestaan is een boekje gemaakt met ervaringen van maatjes, deelnemers, en professionele hulpverleners met de Vriendendienst. Die geven een aardig beeld. Het boekje komt de komende dagen ter inzage te liggen bij huisartsen, bibliotheek en andere openbare gelegenheden, maar zal ook te downloaden zijn vanaf de website van de Vriendendienst. Zichzelf aanmelden als maatje of deelnemer kan overigens ook via de website.