GGD bijna klaar voor vaccinatie: oefenen met een kussentje

In de Leidse regio komt deze week de vaccinatiecampagne tegen corona definitief op gang. De GGD is klaar voor zijn deel. Vrijdag begint het circus met het prikken van verpleeghuismedewerkers. Is iedereen er klaar voor? En ook voor de echt massale vaccinatierondes hierna?

De inenting tegen het coronavirus moet de grootste prikcampagne in de vaderlandse geschiedenis worden, met minstens tien miljoen gevaccineerde Nederlanders. Het begon vorige week kleinschalig, bij de ziekenhuizen. Maar nu gaat het prikken in de volgende versnelling.

Na de trage aanloop in december is er nu bijna elke dag nieuws over de prikcampagne tegen corona. Zo meldde minister Hugo de Jonge dinsdagavond bijna terloops dat ook kwetsbare ouderen al vanaf komende maandag geprikt gaan worden. Het begint met de bewoners van verpleeghuizen. Dat is groot nieuws.

Een kussentje
Wie woensdagochtend een kijkje zou nemen in het nieuwe vaccinatiecentrum van de GGD in Leiden, in de congreshal ECC bij de Holiday Inn, kon zomaar denken dat de prikcampagne daar al begonnen is De looproutes zijn klaar, de computers aangesloten, de prikkers achter hun tafeltje. En jazeker, er wordt ook geprikt.

Maar dit is pas de generale repetitie. Er wordt wel geprikt, maar zonder vaccin – en in een kussentje. “Dat noemen wij de dry run”, legt woordvoerder Carin Boon uit. Een droogoefening om te zien of alles soepel verloopt. Kloppen de looproutes, liggen de naalden goed klaar, wordt alles correct geregistreerd?

De GGD vindt die oefening belangrijk, want vanaf vrijdag moet de vaccinatie vlekkeloos verlopen. “We hebben hierna één dag om te evalueren en kleine aanpassingen te doen.” Want vanaf vrijdag moet alles perfect verlopen.

Drie minuten
De prik zelf kost weinig tijd. Met een vlotte doorstroming kan een prikstraat elke drie minuten een klant ontvangen. Die snelheid is nu niet zo heel belangrijk, want de hoeveelheid vaccins is nog beperkt. Maar de GGD wil warmdraaien voor als het prikken echt massaal wordt. Dan kan één minuut per bezoeker al gauw weken winst of verlies betekenen.

De GGD Hollands Midden krijgt vanaf vrijdag dagelijks 494 doses van het Pfizervaccin, genoeg voor vier prikstraten. In twee rondes van drie weken, zeven dagen per week, worden daarmee zo’n 11.000 zorgmedewerkers gevaccineerd. “Maar we hebben twaalf prikstraten klaar”, vertelt Boon. “Zodra we meer vaccin krijgen, kunnen we dus opschalen.”

Ook prikpersoneel is er genoeg. De GGD vroeg het Rode Kruis om prikkers te leveren. Nu staan er 200 klaar, terwijl er pas een handvol per dag nodig zijn. Bovendien staan er duizend aanmeldingen in de wacht van mensen die ook willen helpen vaccineren.

Schaarste
De rem op de campagne zit deze maand in de beschikbaarheid van vaccins. De eerste lading van Pfizer’s diepvriesvaccin is kleiner dan gedacht – genoeg voor 300.000 mensen. En bij Moderna, dat gisteren de eerste vaccins leverde, gaat het maar om een snipper – net genoeg voor 6.500 vaccinaties

Die schaarste moet verdeeld. Het kabinet besloot om eerst het zorgpersoneel dat in de vuurlinie werkt te vaccineren, en niet de kwetsbare ouderen. Een reden was dat je het Pfizervaccin (diepvries, grootverpakking) het beste op centrale locaties kan toedienen – aan mensen die makkelijk reizen.

Geen druppel
Zelfs voor dit zorgpersoneel was er begin januari nog niet genoeg spul. Er waren voor zo’n 250.000 personen vaccins. In de zorg voor ouderen en gehandicapten werken er samen drie keer zoveel. Dus begint het nu met verpleeg- en verzorgingstehuizen. Die mogen hun essentiële personeel uitnodigen – in onze regio ongeveer 11.000 medewerkers. En ze moeten zelf de selectie maken.

Personeel uit de gehandicaptenzorg of de thuiszorg zou op z’n vroegst vanaf eind februari aan de beurt komen. Maar de laatste dagen lijkt er nét iets meer mogelijk. Want uit één flesje Pfizervaccin kan je niet vijf maar zes doses halen – als je met speciale naalden werkt. En maandag ging onder de GGD’s het bericht rond dat er met heel efficiënt gebruik zelfs zeven prikjes uit één flacon te halen zijn, zonder verlies aan kwaliteit.

Men wil geen druppel verspillen, zoveel is duidelijk. En op deze manier zouden er in onze regio dus 2.000 of 4.000 extra zorgmedewerkers een prik kunnen krijgen. “Wij zijn als GGD vrij om te kiezen welke groep we daarvoor uitnodigen”, aldus Boon. “Dat zou toch nog een deel van de thuiszorg kunnen zijn.”

Opschalen: wanneer?
Deze vaccinatieronde van 10.000 tot 15.000 zorgmedewerkers duurt nog zes weken, tot 1 maart. Of de GGD direct aansluitend – of misschien zelfs gelijktijdig – met volgende groepen aan de slag kan, is nog allerminst zeker. Dat hangt af van welke vaccins er wanneer zijn en van wie ze krijgt toegediend.

Het prikken van kwetsbare ouderen wordt vooral een klus voor verpleeghuisartsen en huisartsen. Mag die groep eerder, dan valt te verwachten dat de GGD een pauze moet inlassen tot er weer vaccins beschikbaar komen voor volgende groepen. Maar volgens de laatste berichten krijgt de GGD mogelijk ook een rol bij het vaccineren van ouderen, onder meer als ‘achtervanger’ voor klein behuisde huisartsen.

Halve bevolking
Ergens tussen maart en juli begint straks het echt massale prikken. De GGD’s krijgen dan de halve bevolking over de vloer: alle gezonde 60-minners. Daarom is GGD Hollands Midden nu al locaties aan het verkennen waar straks een paar honderdduizend mensen een prik moeten krijgen.

Als het nodig is, kunnen rond 1 februari de locaties in Alphen en Gouda al bekend zijn. En in de lente zou de GGD ook kleinere prikcentra kunnen starten in de bollenstreek, Leiderdorp en twee andere regio’s. Of die locaties snel nodig gaan zijn, dat moet nog blijken.

Dit artikel maakt deel uit van het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leids Mediafonds 

Leiden Leiderdorp Maatschappij Regio Coronacrisis De virus-estafette