Nieuwe testdetails voeden optimisme over Leids vaccin

Het optimisme over het coronavaccin van het Leidse bedrijf Janssen Vaccines heeft een extra boost gekregen. Een wetenschappelijk artikel over testresultaten van afgelopen zomer onthult nieuwe details over de gunstige immuunrespons die het vaccin opleverde. Ook bij 65-plussers lijkt het goed te werken.

Het in Leiden ontwikkelde vaccin loopt niet voorop in de mondiale race die werkende vaccins tegen het coronavirus moet opleveren. In Europa en de VS zijn vanaf februari drie andere vaccins beschikbaar, terwijl dat van Janssen pas vanaf eind maart wordt verwacht.

Toch geldt het vaccin als veelbelovend. Het heeft geen diepvriesopslag nodig én Janssen is de enige fabrikant die zegt dat je al na één prik een goede bescherming hebt. Dat kan straks voor een flinke versnelling van de vaccinaties zorgen. Nederland heeft bij moederbedrijf Johnson & Johnson 11,3 miljoen doses van het spul besteld – genoeg om driekwart van de bevolking boven de twaalf jaar te vaccineren.

Elk snippertje
Of het Leidse vaccin echt effectief en veilig genoeg is, wordt pas over enkele weken duidelijk als de resultaten van de grote internationale vaccinproef van afgelopen najaar bekend worden. Pakken die gunstig uit, dan kan in Europa en de VS snel de officiële goedkeuringsaanvraag volgen.

Vooruitlopend op die definitieve resultaten laat het bedrijf de laatste maanden weinig los. Dus zoeken media naar ieder snippertje informatie dat – vaak indirect – naar buiten komt. Maar deze keer biedt een officiële wetenschappelijke publicatie dus wat houvast.

Het artikel in het gerenommeerde New England Journal of Medicine, is geschreven door een grote groep Leidse onderzoekers, in samenwerking met collega’s van universiteiten én het Amerikaanse moederbedrijf. En het bevat inderdaad hoopvolle details.

Eerste fase
Het gaat om de eerste ‘klinische studie’ waarin een beperkt aantal proefpersonen het vaccin kreeg: in totaal 750 mensen, zestig keer zo weinig als in de grote studie die nu zijn afronding nadert. De resultaten geven dus pas een eerste indicatie.

In dit onderzoek is niet afgewacht of proefpersonen besmet raakten en of het vaccin hen dan werkelijk bescherming bood. Er is alleen gekeken of ze door het vaccin genoeg antistoffen gingen aanmaken. En die ‘immuunrespons’ bleek gunstig. Het vaccin leverde al na één prik een respons op die volgens experts vergelijkbaar is met die van het Pfizer- en het Moderna-vaccin.

65-plus
Goed nieuws is ook dat de hoeveelheid immuunstoffen in de periode na de vaccinatie niet daalde. Hij bleef zelfs verder oplopen, tot 71 dagen na toediening. En net zo belangrijk: de gunstige resultaten golden ook voor de groep 65-plussers die aan de proefvaccinatie meedeed.

Of het vaccin mensen in de praktijk ook werkelijk goed én veilig tegen het virus beschermt, weten we zoals gezegd pas over enkele weken als de resultaten van de praktijktest met 45.000 proefpersonen bekend worden. Maar de voortekenen zijn gunstig.

Tweede prik?
Een belangrijk discussiepunt kan worden of één dosis van het Leidse vaccin echt wel genoeg is; geeft het langdurig genoeg bescherming tegen het coronavirus? Ook daar hebben de onderzoekers deze zomer al op kleine schaal naar gekeken.

Een groep proefpersonen kreeg na 57 dagen een tweede prik en dat bleek de immuunrespons verder te versterken. Dat biedt interessante perspectieven. Als het vaccin goedgekeurd wordt, zouden miljoenen Nederlanders door een eerste prik snel bescherming tegen het virus kunnen krijgen. En in een latere, tweede ronde zou die bescherming dan nog versterkt en verlengd worden. Dat lijkt sterk op de aanpak die Engeland nu met het Pfizervaccin volgt.

Levering
Intussen zweeft er wel nog een extra onzekerheid boven de introductie van het Leidse vaccin. De New York Times meldde kort geleden uit ‘betrouwbare bron’ dat Janssen vertraging heeft opgelopen bij de productie van het vaccin. Het bedrijf is hier tot nu toe niet op ingegaan. Moederbedrijf Johnson & Johnson herhaalt slechts dat het er nog steeds vanuit gaat dat het in 2021 de beloofde 0,9 miljard doses van het vaccin gaat leveren. Maar hoeveel doses Nederland in april kan verwachten, dat blijft nog even spannend.

Leiden Maatschappij Wetenschap Coronacrisis De virus-estafette