Littekens van de lockdown? 'Dat drie keer zoenen zal er wel uit gaan'

Nederland ging een jaar geleden ‘op slot.’, maar wat betekent dat voor onze samenleving? ‘Er komen straks eerst een soort bevrijdingsfeesten, daarna zal blijken dat veel problemen die we nu zien niet eens door corona zijn veroorzaakt’, zegt psycholoog Marc Cleiren van de Universiteit Leiden. ‘Maar dat drie keer zoenen in Nederland… dat zal er wel uit gaan.’

‘De moraal verandert niet zo snel’, vertelt Cleiren aan mediapartner Omroep West. Hij is psycholoog en universitair hoofddocent bij het Personal Development Centre van de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Leiden. ‘Maar sommige automatismen wel. Je zult zien dat mensen het toch ongemakkelijk vinden als iemand opeens weer binnen die anderhalve meter komt.’ We schudden al meer dan een jaar geen handen meer, en ook dat zal weer wennen worden. ‘Ik hoor om me heen dat veel mensen ook zeggen: dat drie keer zoenen ga ik dus echt niet meer doen straks.’

Gevoel van onaantastbaarheid is weg
De psycholoog ziet ook een verschil tussen de oudere en de jongere generatie. ‘De ouderen hebben zolang geleefd met de ‘oude’ regels, dat zij snel weer terug zullen keren naar het ‘oude normaal’. Ze zijn het gewend’, zegt Cleiren. ‘Maar voor de jongere generatie ligt dat heel anders. Wie vorig jaar eindexamen deed heeft de eindexamenfeesten gemist, het tussenjaar gemist en ga zo maar door. Die kun je niet meer inhalen. En juist die dingen vormen mensen op die leeftijd.’ Hij denkt dat die groep het ‘nieuwe normaal’ als doodnormaal gaat zien. Maar ook opgroeit met het besef dat ze iets gemist hebben.

In de Stadsgehoorzaal werd extra studieruimte gecreëerd. 

Een andere belangrijke verandering die corona en de lockdown in de samenleving heeft gebracht, is het gevoel van onaantastbaarheid. ‘Dat is weg’, zegt Cleiren. ‘Opeens bleek dat dingen die wij hier voor onmogelijk hielden gewoon gebeurden. Dat hakt erin. Ziekenhuizen lagen overvol en normale zorg was opeens niet meer vanzelfsprekend.’

‘Studeren en werken blijft veel op afstand’
‘Ik heb nog altijd geen stageplek en woon nog steeds in een kamer zonder ramen’, zegt Nick Tijsterman. Hij studeert aan de Hogeschool Leiden en probeert af te studeren, maar dat lukt niet zonder stage. ‘Op dit moment doe ik een alternatieve opdracht die een deel van de stage kwijtscheldt, maar dat is toch echt anders dan ik me had voorgesteld.’ Aan het begin van de lockdown droogden stageplekken op, want de meeste bedrijven lieten hun personeel thuiswerken. ‘Je ziet nu wel dat het een klein beetje begint aan te trekken’, zegt Nick. Dan klinkt er een ‘ploing’ op zijn computer. Een mail dat na maanden zoeken een stageplek is gevonden. ‘Nu kan ik eindelijk afstuderen!’, juicht hij. ‘Vanavond gaan de bubbels open.’

Studeren met een mondmaskers op de Hogeschool Leiden. (Foto: Rob van Dullemen)

Thuiswerken en studeren op afstand zijn blijvertjes, denkt universitair hoofddocent Cleiren. ‘We gaan veel meer toe naar hybride werken. De structuren worden flexibeler.’ Hij geeft aan dat uit onderzoek blijkt dat veel mensen na corona niet meer van plan zijn om iedere dag keurig in pak op kantoor te verschijnen. ‘En met de ICT-infrastructuur die er nu ligt, kan het gewoon.’ Datzelfde geldt voor het onderwijs. Hij denkt dat – bijvoorbeeld op de universiteit – het tijdperk van hoorcolleges in grote collegezalen voorbij is. ‘We gaan werken in kleinere groepen met echt geïnteresseerden, en wie wil meekijken kan dat op afstand doen.’

Bevrijdingsfeest bij einde lockdown, maar…
‘Als de lockdown wordt opgeheven dan ontstaat er een enorm gevoel van vrijheid. Het worden, als de anderhalvemetersamenleving verdwijnt, echt bevrijdingsfeesten’, verwacht Cleiren. ‘Het kabinet zegt wel dat echte versoepelingen bovenop de stapel liggen, maar ik denk zelf dat ze eerst blaadjes tussen de stapel uit gaan pakken’ En dat denkt hij omdat met dat soort feesten iedereen elkaar om de nek vliegt, en je -zonder groepsimmuniteit- binnen no-time weer met veel besmettingen zit. En dat ondanks de vaccinaties.

Vervolgens breekt de tijd ‘na corona’ aan, en zal blijken wat meer dan een jaar lockdown heeft betekend voor de samenleving en voor de manier waarop we met elkaar omgaan. Dat kan ook nog tegenvallen, denkt Cleiren. ‘Veel mensen schrijven problemen die ze nu hebben toe aan de coronacrisis. Dus: mijn relatie loopt slecht, maar dat komt omdat we altijd maar binnen zitten. Als corona straks ‘voorbij’ is, zal misschien blijken dat die relatie nog altijd rot is. En zo zijn er meer voorbeelden. ‘Corona is een handige zondebok, of – zoals dat in jargon heet- een ‘externe attributie’. Straks kan dus blijken dat veel ellende die je nu toeschrijft aan de lockdown, daar helemaal niet door komt.’ Eén ding scheelt; dan kun je wel weer naar de kroeg.

Leiden Maatschappij Nieuws Regio