P.J.Blok-lezing: vroeger zong de Nederlander veel meer

Nederland kende in de zeventiende eeuw een bijzonder levendige liedcultuur. Een nieuw onderzoek aan de Universiteit Leiden heeft de veertig populairste melodieën geselecteerd. Universitair docent Olga van Marion houdt daarover op donderdagavond 4 november 2021 de P.J. Blok-lezing. Ze vertelt dan over de ‘Top 40 van de Gouden Eeuw’. Margot Kalse (zang) en Earl Christy (luit) voeren een aantal van de liederen op.

Jong en oud zong vroeger niet alleen tijdens feesten en bruiloften, op reis, in de kerk en aan tafel thuis, maar ook tijdens het werk of in de kroeg. “Ze zongen meer en daarom waarschijnlijk ook beter”, aldus Margot Kalse. Leidenaren zongen behalve de gebruikelijke liederen ook over het Leids ontzet en Leidse studenten zongen over Leidse meisjes die zichzelf prostitueerden of die zich hadden laten verleiden door studenten. “Die laatste liederen zijn nu eigenlijk wel triest om te lezen”, aldus Van Marion. “Het was een vorm van leedvermaak.”

Roeland sprak met Olga van Marion over liedcultuur zeventiende eeuw

Van Marion: “Liefdesverdriet en ‘ik ben zo verliefd op jou’ zat vroeger ook al in liedjes, maar vroeger had je veel meer soorten liedjes. Het werk was in het verleden vaak eentonig en zingen hielp je om de dag door te komen. Vaak wordt het nu niet meer gewaardeerd als je zingt op het werk! En dan waren er natuurlijk ook nog politieke liedjes. Dat kwam mooi uit als jouw buren van een andere politieke stroming waren en je de buren dwars wilde zitten. Kortom, vroeger werd er meer in liedjes uitgedrukt dan dat we nu gewend zijn. Ik zie dat niet meer terugkomen.”

Het project
Margot Kalse heeft het initiatief genomen voor het project ‘Top 40 van de Gouden Eeuw’. “Ik heb de melodieën uitgezocht en het grootste deel van de liedteksten.” Kalse en Van Marion maken samen van de melodieën en teksten een geheel en schrijven er een uitleg bij. Om de opname van de liederen en de uitgave van het boek te kunnen bekostigen, is een succesvolle crowdfundingsactie opgezet. Het benodigde geld is binnen. Het project bevindt zich nu in de eindfase.

“Het liedboek kan bijna worden uitgegeven en we kunnen beginnen met het opnemen van alle liederen op een dubbel CD”, aldus Kalse. De kosten vallen alleen waarschijnlijk hoger uit dan begroot. Dat komt onder andere door het papiertekort en de stijgende papierprijzen. Het kan zijn dat extra geld nodig is om het project te voltooien. Kalse is positief over de crowdfundactie tot nu toe. “Het heeft de betrokkenheid van mensen bij het project vergroot.”

De lezing
De lezing op donderdagavond gaat vooral in op de melodieën van religieuze liederen oftewel de psalmen. Ook op de melodieën van deze liederen werden nieuwe teksten geschreven, zogeheten contrafacten. Kalse: “Ik ga donderdag een viertal liederen zingen die geschreven zijn op de melodieën van psalmen. Olga zal uitleg geven over die liederen. Er zijn ook een aantal liederen over het Leids Ontzet. Een van die liederen zal ik ook zingen. Het gaat onder meer over het plan om de dijken door te steken om de stad Leiden te redden van de Spanjaarden.”

Locatie van de P.J.Blok-lezing is het Groot Auditorium, Academie, Rapenburg 73. Tijd: donderdag 4 november 2021 19.30-22.00. De lezing is een samenwerking van de Universiteit Leiden, het Leidsch Dagblad en de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL). De lezing is vernoemd naar een van de oprichters van de HVOL, de historicus Petrus Johannes Blok (1855-1929). De lezing kan ook gevolg worden via live stream: https://www.universiteitleiden.nl/pjbloklezing21.

Cultuur Leiden Maatschappij