Leiden verstookt weer minder gas, maar daling is ongelijk verdeeld

Leidse huishoudens worden steeds zuiniger met gas. Gecorrigeerd voor weersinvloeden gebruiken Leidse woningen nu gemiddeld 1.060 kuub gas per jaar. Dat is 18 procent minder dan eind 2021. Vanaf dat moment ging er elk kwartaal een hap van het gasverbruik af. Maar de besparingen lopen wel sterk uiteen. Soms zit de ene helft van de straat er warmpjes bij en de andere niet.

Vorig jaar had iedereen het over kierenjacht, je huis beter isoleren, korter douchen en de thermostaat omlaag. Ook Sleutelstad maakte er een serie over. Afgaand op de cijfers over gasverbruik hebben Leidenaren die tips opgepakt. De hoge energieprijzen waren een stok achter de deur. En subsidieregelingen maakten sommige ingrepen ook beter betaalbaar.

Lees alle artikelen terug in het dossier ‘Zijn we klaar voor de winter?’ van Sleutelstad

In juni bleek al dat Leiden in 2022 flink op gas bespaard heeft. En uit de

nieuwste cijfers van netwerkbeheerder Liander blijkt dat die besparing begin 2023 heeft doorgezet. Daalde het standaardjaarverbruik per woning vorig jaar van 1.290 maar 1.165 kuub, in de eerste helft van dit jaar daalde het nog eens ruim honderd kuub. De daling is recent nog iets versneld.

Unieke cijfers
De nieuwe cijfers over het Leidse gasverbruik zijn speciaal voor Sleutelstad door Liander berekend. Doorgaans komen ze alleen per jaar beschikbaar. Voor een actueler beeld kreeg de redactie cijfers per kwartaal, tot 1 juli 2023: berekend per postcodegebied en per buurt. Dat laat ook zien waar in de stad de verduurzaming van woningen het meest en het minst opschiet.

Bij de cijfers zit wel een bijsluiter. Ze zijn gebaseerd op meteropnames en lopen daardoor altijd enkele maanden achter. En voor een goede vergelijking zijn ze gecorrigeerd voor weersinvloeden. Bovendien zijn ze gebaseerd op alle aansluitingen voor kleinverbruik. Daar zitten ook wat winkels in, terwijl grote woonflats met blokverwarming erin ontbreken. Toch vindt ook het CBS deze cijfers het meest geschikt om trends in het gasverbruik van woningen te volgen.

Arme en rijke buurten
We vergeleken de cijfers van de tien Leidse wijken. Wat het eerst opvalt, is dat de twee armste wijken – Leiden Noord en de Morsch – bovenaan staan. Hier is het aardgasverbruik het meest gedaald. Je denkt dan al gauw aan bewoners die in de winter massaal de verwarming laag zetten en kou lijden. Maar hopelijk is er een beter verhaal te vinden – dat gaan we nog zien.

Verrassend genoeg staan op plek 3 en 4 juist de twee rijkste wijken van Leiden. Hier is haast net zo veel op aardgas bespaard: bijna 20 procent vergeleken met begin 2022. Niemand zal geloven dat bewoners van deze wijken massaal kou zijn gaan lijden. Zat men er vroeger erg warmpjes bij en kon het dus makkelijk een graadje lager?

Eigen geld
Dat laatste kan meespelen. Maar er zijn meer verschillen. In de rijkere buurten zijn honderden huiseigenaren zelf aan de slag gegaan met isolatie of plaatsing van zonnepanelen en warmtepompen. Sommigen maakten hun huis vrijwel aardgasvrij, anderen wisten het verbruik met 50 tot 80 procent te verlagen. Ze maakten gebruik van subsidies en voordelige leningen en konden vaak ook eigen geld in die renovatie steken. Binnen tien jaar hebben ze dat terugverdiend.

Dat zelf verduurzamen kwam in armere buurten minder van de grond. Wie daar een eigen huis heeft, mist vaak die fijne zak geld. En de drempels om te lenen waren vaak hoog. Niet voor niets constateerde de Ombudsman eind vorig jaar dat subsidies voor verduurzaming van de eigen woning tot nu toe vooral bij het rijkere deel van de bevolking terechtkomen.

Scheve gezichten
Hoe kunnen twee armere wijken dan toch bovenaan staan met de besparing op aardgas? Dat komt niet alleen doordat mensen in de kou zitten. Wat ook helpt, is de renovatie (of vervanging) van sociale huurwoningen waarvan er in deze wijken veel staan. De woningcorporaties zijn door de overheid verplicht om slecht geïsoleerde woningen te verbeteren. En daar zijn ze mee bezig: in plukjes, per straat of wooncomplex.

Die aanpak van woningcorporaties leidt soms tot scheve gezichten. Want binnen één straat kan de toestand van de woningen sterk gaan verschillen. Zoiets zie je in Tuinstad, een wat armere buurt in het Roodenburgerdistrict. Woningstichting Ons Doel heeft daar in de Resedastraat de huizen met even nummers beter geïsoleerd. Dat hielp: het gasverbruik daalde er afgelopen jaar met 28 procent. Aan de overkant van de straat, met vooral koophuizen, bleef de daling beperkt tot 6 procent.

De huurhuizen aan de even kant van de Resedastraat hebben nu, zonder veel huurverhoging, energielabel A+ en gebruiken nog maar gemiddeld 700 kuub gas per jaar. Terwijl de overburen, met label E of F, nog bijna 1.400 kuub gas gebruiken. Hun huizen zijn wel iets groter, maar dat verklaart niet het hele verschil. Willen zij hun rekening omlaag krijgen, dan zullen ze flink moeten investeren.

Versnipperd
Het is natuurlijk mooi als een paar honderd eigenaren per jaar hun huis verduurzamen. En als woningcorporaties plukjes sociale huurwoningen aanpakken. Maar het blijft zo wel erg versnipperd: het gaat pas om een klein deel van de huizen. De meeste besparing kwam tot nu toe van ‘de knop omlaag’. En er is weinig kans dat mensen de thermostaat elk jaar nóg een graadje lager gaan zetten.

Echt klaar voor de komende winters is Leiden nog niet. Als je naar de Nederlandse klimaatdoelen kijkt, met 55 procent minder aardgasverbruik in 2030, moet er nog veel gebeuren. Dan zijn er grotere stappen nodig, zodat veel meer woningen verduurzaamd worden. Sommige wijken krijgen een warmtenet, maar alleen daarmee red je het niet. Het energiegebruik moet omlaag. Door isolatie van vloeren, daken, gevels en kozijnen. En door plaatsing van zonnepanelen en warmtepompen of bijvoorbeeld vloerverwarming.

Dat is allemaal goed voor het klimaat en levert comfort op, plus een lagere energierekening. Maar dat krijg je allemaal pas na afloop. Eerst moet het werk gedaan worden. Dat kost niet alleen geld, maar ook een boel georganiseer. En als het zo versnipperd blijft gaan als tot nu toe, zal Leiden zijn klimaatdoelen niet halen.

Hoe kan het wél?
Intussen zit de overheid niet stil. Het demissionaire kabinet heeft bijvoorbeeld de rente op isolatieleningen drastisch verlaagd – tot nul procent voor huishoudens met een beperkt  inkomen. Sinds april kunnen ook verenigingen van eigenaren (VvE’s) van een verlaagde rente profiteren.

In het kader van het Leidse isolatie-offensief werkt ook wethouder Yvonne van Delft aan het stimuleren van verduurzaming. VvE’s kunnen extra ondersteuning krijgen, er worden meer afspraken gemaakt met woningcorporaties. En ook eigenaren van koopwoningen kunnen op extra aandacht rekenen.

Maar gaat het ook werken? Worden er genoeg hindernissen weggenomen om Leidse woningen sneller te verduurzamen? De komende weken gaan we dat uitzoeken. In het volgende artikel: de barrières voor huiseigenaren, met een dikkere én een smallere beurs.

Dit is aflevering vier van de serie ‘Zijn we klaar voor de winter?’ waarin Sleutelstad onderzoekt hoe de verduurzaming van Leidse woningen verloopt. De research voor deze serie wordt mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.

Duurzaamheid Leiden Zijn we klaar voor de winter?