Leidens Ontzet in tijden van woke: 'We hebben oog voor wat deze tijd vraagt'

In Leiden is het bijna zover: maandag begint de viering van Leidens Ontzet waarbij wordt herdacht dat de Spanjaarden in 1574 werden verslagen. Het feest staat bol van de tradities en wordt al sinds 1886 gevierd. Inmiddels leven we in een snel veranderende samenleving en rijst de vraag in hoeverre de 3 October Vereeniging nog aansluiting vindt bij de eisen die deze tijd stelt.

De Leidenaren die in de rij staan voor de inschrijving voor gratis haring en wittebrood zijn die hard 3-oktoberfans. Wat hen betreft hoeft het feest niet zo mee in de moderne tijd. “Ik denk dat het moet blijven zoals het is. Iedereen heeft het naar zijn zin en vindt het gezellig”, zegt een wat oudere dame. Haar vriendin vult aan: “De traditie moet gewoon blijven, dat is heel mooi hier in Leiden op 2 en 3 oktober.”

Toch probeert de 3 October Vereeniging wel mee te gaan met de snel veranderende maatschappij. Zo kun je de traditionele hutspotmaaltijd tegenwoordig ook vegetarisch of halal krijgen. “Daarnaast heeft de gemeente een paar jaar geleden ecoglazen ingevoerd en wij gaven de Leidenaar toen het eerste glas cadeau”, zegt voorzitter Rik Kamps van de 3 October Vereeniging. “En de bakjes waar de haring in zit zijn nu biologisch afbreekbaar.”

Ook op het vlak van inclusiviteit probeert de 3 October Vereeniging stappen te zetten. “We kijken bijvoorbeeld goed naar hoe de balans tussen mannen en vrouwen is binnen de vereniging en we zijn ook blij dat we mensen met een niet-westerse achtergrond hebben.’

Hoge hoeden
Dat de traditionele kleding van de vereniging met hoge hoeden en jacquet misschien wat ver van de gewone Leidenaar afstaat, weerspreekt de voorzitter. “Deze kleding is niet om ons te onderscheiden van de Leidenaar, omdat wij belangrijker zouden zijn”, zegt hij. “Het is de traditionele kleding die ooit bij de oprichting van de 3 October Vereeniging werd gedragen door toen de hoge heren. Maar hoge heren zijn we niet meer, het is louter symbolisch en we hechten eraan.”

Kamps benadrukt dat de 3 October Vereeniging zich bewust is van de snel veranderende tijden. “Wij zijn in de aard natuurlijk een traditionele vereniging, maar we zijn ook een vereniging die oog heeft voor de ontwikkelingen in de samenleving. En we proberen er waar mogelijk ook wat mee te doen.” Politieke partij ‘Studenten voor Leiden’ (SVL) pleit in de gemeenteraad desalniettemin voor een bredere discussie in de stad over de toekomst van het feest. “We moeten ons natuurlijk afvragen of de tradities nog wel passen in het beeld dat jongeren nu hebben van 3 oktober”, zegt Mitchell Wiegand Bruss van SVL. “Of willen jongeren gewoon een excuus om een lekker biertje te drinken? Dat is denk ik de fundamentele vraag die we moeten stellen als het we hebben over de vraag waar we met het feest naartoe willen.”

Sociale veiligheid
Daarnaast maakt Bruss zich zorgen over de sociale veiligheid tijdens Leidens Ontzet. “Ik vind dat we goed moeten gaan nadenken over de sociale veiligheid op straat. Als er veel mensen op straat zijn en er wordt veel gedronken dan kan nog weleens wat gebeuren. Met name jonge vrouwen voelen zich niet altijd veilig. Ik denk dat dat een van de grootste uitdagingen is voor de toekomst en daar moeten we gezamenlijk oplossingen voor bedenken.”

Cultuur Leiden Maatschappij Leidens Ontzet 2023