Gouden erepenning voor paters franciscanen

Twee van de vier laatste paters franciscanen in Leiden hebben afgelopen avond de gouden erepenning van de gemeente Leiden uit handen van burgemeester Lenferink ontvangen. Op 7 november nemer de paters en een broeder na 565 jaar afscheid van Leiden tijdens een bijeenkomst in het door hen gestichtte Bonaventura College in de Mariënpoelstraat. Het aantal franciscanen neemt voortdurend af. De vijf Leidse franciscanen zullen zich in wat grotere kloosters elders in het land terugtrekken. Het klooster aan de Haagweg wordt gesloten en verkocht. In zijn toespraak verwees burgemeester Lenferink naar het feit dat de kerk de laatste tijd erg in opspraak is geraakt. Maar volgens de burgemeester staat dat in geen verhouding met alles dat de franciscanen in meer dan 500 jaar voor Leiden hebben betekend.

Het audioverslag van de uitreiking is hier te beluisteren*: www.sleutelstad.nl/audio/erepenning2010.mp3

Op 15 maart 1445 accepteerden de paters franciscanen de voorwaarden die het toenmalige stadbestuur aan hun komst naar Leiden stelde. Die datum wordt gezien als de stichtingsdatum van het klooster. Vlak buiten de Hoogwoertse Poort, in de buurt van de huidige Rijnkade, werden een klooster met een kapel gebouwd en een begraafplaats aangelegd. Daar herinneren de Franciscanenplaats en -straat nog aan die vestigingsplaats. Ook de Minnebroersgracht herinnert aan het verblijf van de paters in dat gebied.

In 1572 werd het klooster en de kapel door Lumeij en zijn troepen geplunderd en verwoest. De paters gingen ‘ondergronds’. Pas in 1609 waagde de eerste pater zich weer in Leiden te vestigen. Rond 1630 werd de eerste franciscaner statie, een voorloper van een parochie, gesticht op de plaats waar nu het Heiligen Geesthofje is gevestigd (hoek Rapenburg-Doezastraat).

In de loop van de eeuwen hebben de paters zich verdienstelijk gemaakt door tal van activiteiten te ontwikkelen. Zij waren nauw betrokken bij de oprichting van een katholiek weeshuis voor meisjes en een voor jongens. Ook stichtten ze een oudelieden- en een armenhuis. Sociaal werk en armenzorg stond bij de paters hoog in het vaandel.

In enkele panden aan de Kuiperssteeg – hoek Haarlemmerstraat richtten de paters een tweede schuilkerk in. Deze deed dienst tot aan de bouw van de Hartebrugkerk in 1836. Vanaf dat ogenblik werden talloze verenigingen en stichtingen in het leven geroepen die ten doel hadden het materiële, geestelijke, culturele en sociale welzijn van het katholieke volksdeel te bevorderen. Dat resulteerde in organisaties voor jeugdwerk, onderwijs, ongehuwde moederzorg, jongerenwerk en de oprichting van het Katholiek Militair Tehuis en een vakschool voor meisjes aan het Galgewater. Ook bouwden de paters van de Hartebrugparochie het Sint Antonius Clubhuis.

In 1927 werd op initiatief van de franciscanen het Bonaventura Lyceum opgericht. Door de groei van het aantal inwoners en de uitbreiding van de stad werden vanuit de Hartebrugparochie ook de Leonardusparochie (Haagweg) en de parochie van St. Antonius (Zuid-West) gesticht.

* Achtereenvolgens spreken Hein van Woerden, kabinetschef van de gemeente Leiden, burgemeester Lenferink, voorzitter Els van Eijck van Heslinga van de 3 October Vereeniging en pater Ton Peters.

Leiden 3 Oktober 2010