Deel dit bericht!  

Is Hubspot echt nodig?

Eind oktober gaat Hubspot* officieel worden geopend. Vanaf volgende week dinsdag gaat ze al een soft launch maken: open, maar nog niet officieel géopend. Vanaf dat moment is Leiden een netwerk-/broedplaats rijker, wéér een. Sinds de wereldwijde explosieve ontwikkeling van startups is er ook een hele wereld aan voorzieningen ontstaan naar aanleiding ervan. In het erbij horende jargon: een ecosysteem.

Startup
Startende ondernemningen zijn eigenlijk van alle tijden, startups zijn relatief nieuw (in de zin dat ze nu benoemd zijn). Iemand die een kapperszaak begint, is een starter maar geen startup. Iemand die een volledig nieuw idee heeft, is vaak wél een startup. Het zijn ook ideeën die niet zo goed in bestaande structuren zijn te passen, niet in financiële noch in bedrijfseconomische zin. Startups zijn daarom overgeleverd aan ‘gelovers’, mensen die dezelfde visie delen en bereid zijn daar in te investeren. Crowdfunding is niet voor niets een karakteristieke manier van geld verwerven voor startups. Reguliere banken hadden moeite met risico-inschatting. En op zich is het saillant dat diezelfde banken nu zelf met de terminologie aan de haal gaan en beweren startups te steunen, terwijl ze starters bedoelen.

Crowd…
Het aardige is dat meteen ook ideeën over ondernemen en over creëren in de praktijk worden gebracht die eerder minder zichtbaar waren, waardoor allicht de indruk postvat van een aardverschuiving. Aandacht voor ‘de kracht van de massa’ was er al eerder, maar niet in constructieve zin: de wijsheid van de groep (wisdom of the crowds), financiering door de groep (crowdfunding) en probleemoplossing door de groep (crowdsourcing) openen ogenschijnlijk plots enorme nieuwe domeinen. Pas later ontstaan discussies over voor- en nadelen, kracht en zwakte. Interessant is echter vooral de veranderende kijk op samenwerking die hieruit voortvloeit.

Dóen
Al vrij snel ontstaat een manier van werken die zich kenmerkt door haast altruïstische, belangeloze samenwerking. Mensen ontmoeten elkaar en beginnen. Gewoon. Hetgeen in de klassieke optiek helemaal níet gewoon is. Dat brengt wanorde met zich mee, want links en rechts ontstaan initiatieven – veruit de meeste níet succesvol, zal later blijken – die zich helemaal níet druk maken over winst en verdienmodellen. ‘We hebben een fantastisch idee en we zien wel’. Dat werkt ontregelend, is disruptive en maakt talloze slachtoffers. Maar het blijkt ook een vruchtbare voedingsbodem waaruit ook nieuwe initiatieven op komen die wél overeind blijven.

Industrie
Al vrij snel ontstaat een industrie van mensen die het tot hun (maatschappelijke?) taak vinden horen startups te helpen. Hoe nobel op het eerste gezicht, ook hier geldt dat er zicht moet zijn op opbrengst, zij het mogelijk op langere termijn. Incubators, creative class, angel investors, accelerators en co-workplaces buitelen overdrachtelijk over elkaar. Een nieuwe klasse van geprivilegieerden ontstaat; meest redelijk jonge mensen die in staat is zich buiten het klassieke arbeidsproces te handhaven, deels omdat niet zíj de ‘kostwinner’ zijn deels omdat ze over andere bronnen van inkomen beschikken. Nieuwe vrijgestelden voldoet ook om de groep te karakteriseren. Het onderscheid met de oorspronkelijke startups vervaagt de laatste jaren snel, wat de vraag rechtvaardigt waar naar we nu kijken. Flexwerken en Het Nieuwe Werken zijn inmiddels discutabele vormen van ‘innovatief werken’.

Aanhaken
Ook Leiden ontkomt niet. Cowork Company is het eerste initiatief om een plek te creëren waar creatieve geesten elkaar kunnen ontmoeten, (gezamenlijk) werken en inspireren. Er volgen al snel meer, zeker als blijkt dat het verdienmodel van het Utrechtse Seats To Meet met z’n ‘gratis’ werkplekken lucratief is. Dus zien we de Gangmakerij ontstaan, ontwikkelt stichting Werk en Onderneming Haagweg Vier en de Framboos, ziet woningbouwvereniging(!) Portaal kansen voor De Nieuwe Energie, ontstaat Dé Plek en wordt het Kanaalpark beleidsmatig hernoemd tot Kraftpark. Dat zijn alleen nog maar de bekende namen, en allemaal met een eigen invulling en model maar wel met gebruik van vaak dezelfde termen.

Incubator
De wildgroei zet echter door. De nieuwste loot heet dus Hubspot en roept de vraag op ‘waarom? waarom meer?’. De gemeente bij monde van wethouder Strijk legt uit dat dit toch echt iets anders gaat worden. Vooral de connectie met hogeschool en universiteit moet Hubspot bijzonder maken. Studenten van beide onderwijsinstellingen zullen hun studie-onderdeel híer komen volgen en men hoopt dat zich “innovatieve startups” in het pand gaan vestigen. Wel voor maximaal een periode van een jaar of drie, want Hubspot is, afgaand op de informatie, is eigenlijk een incubator.

Leren ondernemen
Dat op zich is een goed idee, want zoiets hebben we nog niet. Een plek waar (ex-)studenten zich voor een beperkte periode kunnen ontwikkelen tot ondernemer. Maar Hubspot zal zich niet beperken tot die doelgroep. Directeur Raffi Balder voegt later aan Strijks verhaal toe dat het de bedoeling is dat “iedere innovatieve startup zich hier kan melden voor een werkplek en/of begeleiding”. Dat is een essentiële toevoeging. Hubspot gaat zich blijkbaar vooral richten op het ‘leren ondernemer te zijn’ (alhoewel Raffi dat ook weer enigszins afzwakt, want je kunt er ook gewoon een ruimte huren). Maar waar het dan in elk geval om gaat in beider verhalen is ‘innovatie’.

Innovatie
Nu wordt het glad ijs. Want wat is ‘innovatie’? Het is in elk geval één van de meest misbruikte termen van de afgelopen jaren (naast ‘authentiek’ en ‘storytelling‘ bijvoorbeeld). De vijf kantoorruimtes – “of zijn het er toch tien?!” – zijn, naar eigen zeggen, nu al populair, maar degene die in gebruik is, is moeilijk aan te merken als ‘innovatief’: een whisky-app, waarvan “de backend database innovatief is”. Eigenlijk is het volslagen onduidelijk wie gaat bepalen wie wel en wie niet in de Hubspot past. Balder: “dat doen wij. Het team. Maar misschien is het inderdaad wel een goed idee een raad van deskundigen te installeren die dat voor ons gaat doen”. Het bijzondere daaraan is dat je er dan vanuit gaat dat je innovatief vooraf kunt bepalen en kunt onderscheiden van volslagen onzin. Innovatie laat zich in den beginne vaak aanzien als onzin en onmogelijk, en zal pas achteraf worden (h)erkend als baanbrekend.

Community building
De kans is daarmee groot dat dit, voor €1.500.000 door de gemeente gesteunde, initiatief een spannende tijd tegemoet gaat, zoekend naar zijn positie. Die zoektocht op zich is goed, want niemand die nu al weet hoe je dit soort van communities – “dat willen we worden” – vorm geeft. Beleidsmatig een creatieve broedplaats willen zijn, is geen enkele garantie dat je het ook wordt. Ook niet met een zak met geld (misschien zelfs in tegendeel). Zoveel heeft ondermeer meneer Florida ons dan weer wel geleerd met z’n Creative Cities en Creative Class.

MBO!
Wat eigenlijk ook wel opvalt, is dat ook nu weer geen enkele aandacht uitgaat naar LBO- en zeker MBO-studenten, alsof die niet innovatief zouden (kunnen) zijn en geen goede ondernemer. Het zwakte-antwoord zou zijn dat zij zich net als ieder ander gewoon kunnen melden. Maar dat ze structureel níet worden genoemd, is echt een forse miskleun voor een incubator. Op dit punt doet Werk&Onderneming het stúkken beter, zij het zonder opleidingstrajecten. De vraag wordt wie overeind gaat blijven. Hoe je het wendt of keert, of je voor of tegen bent, in alle gevallen dreigt Leiden een situatie te krijgen waarin diverse initiatieven in min of meer dezelfde vijver vissen en zorg te dragen voor een spoeling die voor allemaal te dun is om te kunnen bestaan (tenzij Hubspot structureel overheidssteun krijgt).

Dilemma
Dat is nog wel het grootste dilemma: de niet-synchrone belangen. Die van overheid en onderwijsinstelling om economische bedrijvigheid te stimuleren en die van de echt creatieve geesten om dat te doen op plekken waar niemand zich met hen bemoeit. Of Hubspot in deze situatie dat is?!

* Hubspot is te vinden in het gebouw waar eerder Liander kantoor hield: Langegracht 70. Naast De Sleutels en tegenover het politiebureau.