De coronapiek: wat moeten Henri en Hugo met de studentenhuizen?

De Leidse piek in coronabesmettingen begint landelijk op te vallen. En het is ook geen geheim meer dat studentenhuizen een sleutelrol spelen. Maar welke invloed heeft een minister of burgemeester achter de voordeur van studentenhuizen op het Rapenburg, de Oude Rijn of de Breestraat? Morgen weten we wat Mark Rutte, Hugo de Jonge en Henri Lenferink hierover bedacht hebben.

Opeens was Leiden gisteren landelijk nieuws, op een nogal verrassende manier. In het rioolwater van Leiden-Noord is vorige week een hoge concentratie virusdeeltjes gevonden. Een opvallende uitschieter was het, volgens de NOS. Maar Leiden-Noord: wat was daar aan de hand? Daar wonen toch juist heel weinig studenten?

Studentenhuizen
De verklaring is simpel. Onze regio kent twee rioolwaterzuiveringen. Eentje langs de Vliet, richting Voorschoten. En de tweede bij de Merenwijk. Die héét toevallig Leiden-Noord, maar verwerkt ook al het rioolwater uit het centrum van de stad. En in dat centrum staan alle studentenhuizen waar nu een flink aantal besmettingen gevonden worden.

Dat studenten een sleutelrol spelen in de coronabesmettingen, was in andere steden al langer duidelijk. Maar in onze regio draaide de GGD een tijd om de hete brij heen. Het heette dan dat de besmettingen toenamen ‘onder jongvolwassenen, maar ook bij andere leeftijden’. En bij vragen over studentenhuizen verwees de GGD steevast naar de privacy die ze moet beschermen.

Maandag doorbrak burgemeester Henri Lenferink dit taboe. Aan Leidsch Dagblad vertelde hij dat de helft van de 93 Leidse coronabesmettingen vorige week voor rekening van studenten kwamen. De ene student nam het virus ongemerkt mee van vakantie en anderen werden besmet doordat men niet genoeg afstand hield – bijvoorbeeld bij gezellige huisfeesten.

Wie niet stekeblind is, kon deze bui al sinds begin augustus zien hangen. Het officiële studentenleven was helemaal coronaproof gemaakt, dus grotendeels aan banden gelegd. Maar buiten dat officiële circuit bloeiden de informele huisfeestjes.

Mazzel
Nachtelijk lawaai op de Rijn- en Schiekade en de Hooigracht, studenten die op hun slippertjes 14 kratten bier bij de super ophaalden. En verdacht grote aantallen fietsen bij bekende studentenpanden. En waarom ook niet, want het ging met corona in Leiden toch heel goed?

Achteraf gezien was dat dus toeval. Frits Rosendaal, hoogleraar epidemiologie bij het LUMC, zei het al in een interview in juli. Zeker, de Leidse regio had tot dan toe veel minder coronabesmettingen dan de rest van de Randstad. Maar daar zat niks bijzonders achter. Toevallig had Leiden nog geen grote uitbraak gehad. Een kwestie van mazzel.

Door die mazzel kon de Leidse bevolking zich langer dan die van Rotterdam, Gouda, Hillegom of Delft redelijk zorgeloos blijven gedragen – de studenten voorop. Want waar weinig mensen het virus hebben, valt er ook weinig besmetting over te dragen.

Cijfers
Die achterstand heeft Leiden nu dus snel ingelopen. Dat begon sinds eind augustus al op te vallen. Maar pas deze week durven we in Leiden de ‘olifant in de kamer’ aan te wijzen: de informele feestjes, waar men na drie biertjes vergeet wat anderhalve meter is. Je ziet het ook bij dertigers die met een volgepakte sloep door de grachten zwalken. Maar voor de grote aantallen zorgen toch de studenten.

De cijfers spreken boekdelen. Wekelijks zie je het aantal nieuwe besmettingen in Leiden en directe omgeving praktisch verdubbelen. In de stad zelf waren het er begin deze maand gemiddeld vier per dag, deze week zitten we al dichtbij de twintig per dag. De lopende week laat alweer een scherpere stijging zien dan de landelijke trend. Met het percentage positieve tests (ruim 10%) staat Leiden nu praktisch bovenaan in de landelijke ranglijst.

Achter de voordeur
Vandaag overleggen het kabinet en de veiligheidsregio’s over regionale maatregelen om de te snel oplopende besmettingen in te dammen. En reken maar dat dat een lastige discussie is. Want wat kan een minister of een burgemeester doen tegen informele feestjes in huiselijke kring?

De horeca vroeger laten sluiten? Studentenverenigingen platleggen? Als burgemeester weet je donders goed dat zulke maatregelen wel eens averechts kunnen werken. Want cafés en verenigingen zijn tenminste zichtbaar en redelijk te controleren. Maar welke invloed hebben onze bestuurders achter de voordeur?

Een stevige bewustwordingscampagne is misschien nog de beste aanpak om het tij te keren. Eerder gingen de Rotterdamse studentenverenigingen daartoe over, onder druk van burgemeester Aboutaleb. En ziedaar: de besmettingen in de stad nemen sinds vier weken veel minder toe dan elders.

Ook in Delft, dat nu als de belangrijkste brandhaard onder studenten geldt, gaf burgemeester Marja van Bijsterveld deze week aan dat ze nog niets ziet in harde maatregelen tegen verenigingen – omdat die waarschijnlijk niet zullen werken. Ook zij wil juist samen met die verenigingen een campagne om het gedrag van studenten – juist ook achter hun voordeur – te beïnvloeden.

Gedrag
Want dat gedrag is de sleutel. Het virus heeft geen vooropgezet plan, het wordt alleen maar verspreid als wij het de kans daartoe geven. En Leiden heeft geen dommere studenten dan Rotterdam. Alleen krijgen ze hun wake op call wat later dan anderen.

Maar de boodschap kan glashelder zijn. “Wil je dat al je onderwijs weer online moet en dat je geen docenten of medestudenten meer kan zien? Dat je nog extra studievertraging oploopt? Blijf dan vooral lekker feestjes bouwen!”

“Je wilt toch niet degene zijn die jouw hoogleraar op de IC laat belanden? Of je vader, die altijd zo netjes meebetaalt aan je bierrekeningen? Wees dan een vent of een stoere meid en geef het virus geen kans. Dat kunnen we samen.”

Leiden Coronacrisis De virus-estafette