Internationale onvrede over radiostilte rond Leids vaccin

Het zijn spannende dagen voor het coronavaccin van het Leidse bedrijf Janssen Vaccines. Wegens een ‘mogelijke bijwerking’ werd de toediening aan proefpersonen op 12 oktober wereldwijd stilgelegd. Die pauze is na negen dagen nog niet beëindigd. Het moederbedrijf Johnson & Johnson geeft ook geen informatie over wat er aan de hand is. In de VS groeit de kritiek daarop.

Het Leidse vaccin is één van de veelbelovende vaccinkandidaten waar Nederland en andere Europese landen op hebben ingetekend. Ons land hoopt volgend jaar te beschikken over minstens 7,8 miljoen doseringen. Maar eerst moet blijken of het vaccin echt effectief en veilig is. Daarom loopt er nu een internationale ‘fase 3’-studie met 60.000 proefpersonen. Die studie werd vorige week onderbroken, omdat een van de proefpersonen ernstig ziek bleek.

Zo’n pauze is op zich niet bijzonder. Ook als een ziektegeval niks te maken lijkt te hebben met de vaccinatie, moet dat eerst worden gecheckt. Dat is een standaardprocedure die alle farmaceuten in de Westerse wereld hanteren. De pauze met het Leidse vaccin werd ook niet van bovenaf opgelegd; Johnson & Johnson laste hem week vrijwillig in. Tot zover dus weinig bijzonders.

Irritatie
Toch begint de enthousiaste stemming rond het Leidse vaccin nu om te slaan. Dat komt doordat Johnson & Johnson sinds 12 oktober geen enkel detail naar buiten heeft gebracht. De Amerikaanse nieuwszender CNN toonde zich daar maandag zeer kritisch over.

Volgens experts die CNN aanhaalt, hoort na een week toch minstens bekend te zijn wát voor ernstige ziekte de proefpersoon heeft. En of het om iemand gaat die werkelijk het vaccin heeft gekregen, of iemand uit de controlegroep die alleen maar een prik met een zoutoplossing krijgt.

Vandaag bleek ook de Leidse tak van het bedrijf, Janssen Vaccines, nog geen verdere toelichting te kunnen geven. Het is de woordvoerder ‘ook niet bekend wat de geconstateerde ziekte is of hoe lang het duurt voordat de studies weer kunnen starten’.

Radiostilte
Nog steeds hoeft er niks bijzonders aan de hand te zijn, maar de radiostilte van Johnson & Johnson wekt wel irritatie. Het enige dat een woordvoerder van J&J op vragen van CNN antwoordde, was: “We leren meer over de ziekte van deze deelnemer en het is belangrijk dat we alle feiten hebben voordat we meer bekend maken.”

Feitelijk is er dus nu al negen dagen radiostilte rond de eventuele bijwerkingen van het Leidse vaccin. Dat gaat lijnrecht in tegen de visie dat openheid en transparantie over dit soort zaken hard nodig zijn om te zorgen dat het publiek vertrouwen houdt in de vaccins die straks verwacht worden.

Na maanden met louter positief nieuws over het Leidse vaccin – bij kleine groepen proefpersonen bleek het al na één dosering effectief – is de nu ingelaste pauze de eerste tegenslag voor het middel. Die pauze geldt ook voor de kleinschalige ‘fase 2’ studie bij het Leidse instituut CHDR, waaraan 35 proefpersonen meedoen. Ook bij het CHDR is niet bekend wat er precies aan de hand is met de proefpersoon in de internationale studie.

Oxford-vaccin
Het Leidse vaccin is niet het enige waarbij de toediening aan proefpersonen tijdelijk wordt stopgezet. Dat gebeurde in september al met het Oxford-vaccin van AstraZeneca. Maar toen werden er wel snel details bekend. Een proefpersoon had zenuwklachten. Toen men geen verband met de vaccinatie vond, werd het onderzoek in de meeste landen hervat. In Engeland mocht dat al binnen een week, in Japan na drie weken en nog drie weken later wordt nu ook in de VS groen licht verwacht.

Ziektegevallen kunnen dus voor flinke vertraging bij vaccinstudies zorgen. Maar deze week bleek bij datzelfde Oxford-vaccin dat het ook snel kan gaan. Een proefpersoon in Brazilië is overleden, viel ook in Nederlands media te lezen. Wat er niet bij werd gemeld, is dat de vaccinstudie in Brazilië alweer hervat is. De overleden proefpersoon zat namelijk in de groep die een nepvaccin kreeg. Het echte vaccin had hier dus niks mee te maken.

Laatste update: woensdag 23.57, wegens het nieuws uit Brazilië 

Dit bericht past binnen het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leids Mediafonds

Leiden Maatschappij Science Coronacrisis De virus-estafette