Leiden maakt nu twee coronavaccins

De Leidse medicijnenproducent Halix krijgt een belangrijke rol in de aanmaak van het Oxford-vaccin tegen corona. In opdracht van multinational AstraZeneca gaat Halix de productie opschalen. En dat op een kilometer afstand van Janssen Vaccines, dat al vele miljoenen doses heeft gemaakt van zijn ‘Leidse’ vaccin. Waar een klein stadje groot in is.

Beide vaccins zijn nog niet goedgekeurd door de medicijnenautoriteiten, maar de makers ervan zijn optimistisch. Met miljoenensteun van overheden zijn ze al maanden bezig met de productie, zodat direct na de gehoopte goedkeuring de vaccinatie kan beginnen.

Uit de brand
De Britse vaccinatie-taskforce dacht deze maand – nog vóór de Brexit – al 30 miljoen doses van het op eigen bodem ontwikkelde Oxford-vaccin te krijgen. Maar maandag bleek dat producent AstraZeneca nog niet verder komt dan 4 miljoen, door opstartproblemen bij de productie in Engeland. Wat de Britten krijgen, komt uit fabrieken in Duitsland en Nederland.

Die Nederlandse fabriek is Halix in Leiden, voortgekomen uit de allergiespecialist HAL. Halix opende een jaar geleden in het Leide Bioscience Park de nieuwe ‘productiefaciliteit’ waar op bestelling medicijnen gemaakt kunnen worden voor andere biotech- en farmabedrijven.

Al in april is Halix de samenwerking met de Oxford-coalitie begonnen, die toen in diverse landen (zoals ook India) fabrieken voor haar kandidaat-vaccin zocht. Maar pas gisteren werd er een contract getekend voor grootschalige productie van het Oxford-vaccin. Twee extra productielijnen moeten AstraZeneca uit de brand helpen.

Niet alleen de levering aan de Engelsen maar ook die aan andere Europese landen moet zo sneller op gang komen. Als het Oxford-vaccin goedgekeurd wordt, moet alleen Nederland er 11,4 miljoen doses van krijgen – genoeg voor de vaccinatie van 5,7 miljoen mensen.

Brexit-file
Vertraagde levering speelt nu ook bij het ‘diepvriesvaccin’ van Pfizer, waar minister Hugo de Jonge zijn “4 januari, als alles meezit” op baseerde. Naar verwachting wordt dit vaccin al binnen enkele weken goedgekeurd. Maar de 900,000 doses die Nederland in december zou krijgen, zijn al teruggebracht naar 500.000 en ze komen pas in januari. De plannen voor de vaccinatie zijn daarom nu al drastisch aangepast.

Voor de Britten is de levering van het Pfizer-vaccin een nog groter probleem. Zij hebben dit Amerikaans-Duitse vaccin als eerste ter wereld goedgekeurd en vandaag begon met veel tamtam hun prikcampagne. Maar de vaccinfabriek staat in België en de diepvriestrucks die het spul moeten komen brengen, lopen vast in de Brexit-file bij de Kanaaltunnel. De Britse regering wil nu legervliegtuigen inzetten om verdere vertraging te voorkomen.

Makkelijker
Het Oxford-vaccin is gebaseerd op dezelfde ‘vectortechniek’ techniek als het Leidse vaccin. Aan een onschuldig verkoudsheidsvirus wordt een kenmerkend maar ongevaarlijk stukje van het coronavirus toegevoegd. Ons afweersysteem leert dit herkennen en wordt zo getraind om het echte coronavirus direct te herkennen en uit te schakelen.

Deze techniek is al vaker voor vaccins gebruikt en vertoont weinig bijwerkingen. Ook zijn deze vaccins goedkoper en makkelijker goed te houden dan Pfizer en Moderna, de koplopers in de vaccinrace. Het Leidse en het Oxford-vaccin kunnen daarom een grote rol gaan spelen bij de massa-vaccinatie vanaf het tweede kwartaal van 2021. En ze vormen ook een belofte voor arme landen.

Twijfels
Overigens zijn er wel twijfels over het Oxford-vaccin. Die gaan niet over bijwerkingen, maar over de vraag of dit vaccin wel effectief genoeg is tegen het coronavirus. Voor 55-plussers is dit in elk geval nog niet aangetoond, omdat het aantal oudere proefpersonen tot nu toe te klein was. Er is nu meer onderzoek aan dit vaccin nodig. Toch wordt de productie ervan bij Halix dus opgeschaald.

Over de effectiviteit van het Leidse vaccin van Janssen wordt begin volgend jaar nieuws verwacht. Maar ook deze fabrikant is dus al hard bezig de productie op te schalen. In Leiden wordt sinds enkele maanden een tweede fabriek gebouwd en moederbedrijf Johnson & Johnson bereidt ook in andere Europese landen en de VS de grootschalige productie van dit vaccin voor.

Dit artikel past binnen het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leidse Mediafonds 

Leiden Maatschappij Nieuws Coronacrisis De virus-estafette