Deel dit bericht!  

Miljoenen euro's voor basisscholen: 'We smeren het graag uit over meerdere jaren'

Al in februari legden de onderwijsministers 8,6 miljard op tafel voor het onderwijs, bedoeld om achterstanden weg te werken die waren ontstaan door de coronamaatregelen. Dat komt neer op 700 euro per leerling in het basis- en middelbaar onderwijs, uit te geven tot eind 2023. Nu is er een menukaart met ideeën en voorstellen waar scholen zelf uit kunnen kiezen.

Sleutelstad belde met drie schooldirecteuren in het basisonderwijs in Leiden met de vragen: zijn jullie blij met het geld, weten jullie al wat je er mee gaat doen en hebben leerlingen wel een onderwijsachterstand? Dat was immers de drijfveer voor het kabinet om in actie te komen. Leerlingen zouden achterstanden hebben opgelopen door de lockdowns en het verplichte thuisonderwijs.

Die laatste vraag blijkt een lastige om te beantwoorden, want het hangt van heel veel omstandigheden af, zeggen de directeuren. De directeur van de Lorentzschool ziet duidelijk kinderen uit de huidige groep vier die last hebben gehad van de twee lockdowns in de tijd dat ze moesten leren lezen. De directeur van De Singel spreekt liever van vertraging, terwijl de directeur van De Dukdalf zich afvraagt wat je dan met elkaar moet vergelijken? Cito-scores tellen voor hem duidelijk minder dan de gehele ontwikkeling, zowel cognitief als sociaal en emotioneel, van de kinderen op zijn school.

Extra geld is altijd welkom, daar zegt geen enkele schooldirecteur nee tegen, maar ze hebben allemaal liever structureel meer geld te besteden zodat ze ook echt mensen kunnen aannemen. “We mogen het zelf bepalen”, zegt John van Bezouw van de Lorentzschool, “maar het bestuur heeft wel meteen gezegd dat we niet onbeperkt personeel mogen aannemen.”

De Singel
Evi van der Meer is directeur op de katholieke basisschool De Singel in Leiden-Noord. Ze kan nog niet zeggen wat er precies aan achterstand is opgelopen door leerlingen van haar school door corona. “Ik praat liever niet over achterstand. Ik denk dat het meer zal gaan over vertraging. En we zijn nog bezig met de analyse van toetsresultaten en observaties van leerkrachten. Het verschilt in ieder geval heel erg van kind tot kind.”

Die zogenaamde schoolscan vormt de basis voor wat de school gaat kiezen uit de menukaart van het ministerie. “Je kan denken aan langere lesdag, extra begeleiding van leerlingen en trainingen voor leerkrachten om nog effectiever les te geven”, zegt Van der Meer. “Ons gaat het erom te kijken naar wat onze leerlingen nodig hebben.”

Dwingen
Eventuele aanpassingen gaan pas volgend schooljaar in, ouders hoeven niet bang te zijn dat de schooldag ineens een uur langer gaat duren of dat er in de zomervakantie lesdagen worden ingepland op school. “Dat kan ook niet zomaar”, zegt Van der Meer. “Lestijden zijn officieel vastgelegd, dat kun je niet zomaar aanpassen en ouders toe dwingen. Wat ouders wel kunnen verwachten is dat we voor de zomervakantie laten weten wat we volgend jaar gaan doen om vertragingen in te halen.”

Van een verloren jaar wil Van der Meer niks weten. “Leerlingen hebben heel veel geleerd, misschien op andere fronten dan we vooraf verwacht hadden. Het ene kind had veel baat bij rustig thuis werken, de ander heeft daardoor misschien juist wat taallessen gemist. Maar ik zie niet dat de prestaties van leerlingen in het algemeen naar beneden zijn geduikeld. Laten we er geen nationaal probleem van maken. Daarmee doe je ook de leerkrachten tekort die het afgelopen jaar zo hard gewerkt hebben.”

Van der Meer is op zich blij met het extra geld en de mogelijkheden, maar zou liever een structureel grotere bijdrage zien voor het onderwijs. “Met dit geld kunnen we twee jaar iets extra’s doen, maar we hebben ook daarna meer investeringen in het onderwijs nodig.”

De Dukdalf
Henk Frenken is directeur van de openbare Jenaplanschool De Dukdalf in de Merenwijk. “De echte discussie moet natuurlijk gaan of er wel sprake is van schoolachterstanden”, zegt Frenken. “Waar kijk je dan naar? Alleen naar CITO-scores en de cognitieve vakken. Ga je dan de scores van dit jaar vergelijken met die van vorig jaar? Op de Jenaplanschool kijken we naar de ontwikkeling van elk kind afzonderlijk. Ik ben geen voorstander van kinderen (en mensen) in hokjes stoppen. Het is vaak niet zo zwart-wit als de overheid het neerzet.”

Frenken is er voorstander van het geld dat eenmalig wordt gegeven structureel in te zetten. “Ik wil nu investeren in de toekomst van alle leerlingen. Stel je wilt het leesniveau stimuleren en verbeteren. Dan kun je bijvoorbeeld je schoolbibliotheek vernieuwen. Denk daarbij aan leesboeken op verschillende niveaus. Stel een kind van tien jaar zit op leesniveau AVI 7. Heb je dan boeken voor dat kind die aansluiten bij zijn of haar leeftijd? Plezier hebben in lezen is belangrijk. Als een kind iets niet wil leren, zal zo’n kind daar niet gauw zijn best voor doen.”

Gemiddeld
Het afgelopen jaar ziet Frenken wel als een extreme situatie. “Het was natuurlijk geen ideale situatie, niet voor leerlingen en niet voor leerkrachten. We willen liever niet kinderen van achter een computer iets aan hun verstand peuteren. Wij houden van al onze kinderen de ontwikkeling in de gaten en als we zien dat de ontwikkelingscurve anders loopt, onderzoeken we wat de oorzaken kunnen zijn. Kinderen van wie wij zagen of al wisten dat het thuis niet zo goed ging, hebben we tijdens de lockdowns naar school laten komen.”

Frenken zou de coronacrisis graag aangrijpen om wat fundamenteler het gesprek aan te gaan over het onderwijssysteem. “We willen kijken naar wat kinderen nodig hebben, hoe zij zich ontwikkelen en daar als school bij aansluiten. Er is geen ‘gemiddeld’ kind. Het gaat om meer dan leren lezen, schrijven en rekenen. Wij hebben ook aan kinderen zelf gevraagd: wat zou jij doen met wat extra geld? Ze kwamen met ideeën om de speelplaats te veranderen, danslessen te organiseren. Ze willen natuurlijk liever niet op woensdagmiddag of zaterdagochtend extra naar school komen. Ze hebben tijdens de lockdowns de sociale functie van de school gemist. Niet bladzijde 68 van hun rekenboek.”

De Lorentzschool
John van Bezouw is directeur van de Lorentzschool, een openbare basisschool in de Burgemeesters- en Professorenwijk van Leiden. Zijn school zit nog middenin de analysefase. “Over een paar weken kan ik meer vertellen over de keuzes die we gaan maken”, zegt Van Bezouw. Wel wil hij alvast kwijt blij te zijn met het toegezegde geldbedrag en de menukaart. “Hier kunnen wij een aantal kinderen en groepen zeker mee gaan helpen.”

Van Bezouw denkt daarbij direct aan de leerlingen die nu in groep vier zitten. “Hun leerproces is twee keer onderbroken. Vorig jaar in maart en april tijden de eerste lockdown toen ze in groep drie zaten en nu weer. Juist in de belangrijke fase van leren lezen. Ik denk zeker dat er gaten zijn gevallen en achterstanden ontstaan, maar het is moeilijk te bepalen hoe erg het is.”

Als het gaat om oplossingen kijkt Van Bezouw naar alle mogelijkheden die de menukaart biedt. “Zomerscholen, extra lestijden. Dat moeten we natuurlijk ook met ouders gaan bespreken. In de zomervakantie wordt de school altijd extra schoongemaakt, dus als we dan een zomerschool zouden willen houden moeten we ook daar naar kijken.”

Pensioengaten
Net als andere schooldirecteuren vindt Van Bezouw dat er structureel geïnvesteerd moet worden in het onderwijs. “In mijn school weet ik al dat er binnen een paar jaar drie formatieplaatsen vrijkomen omdat mensen met pensioen gaan. Je zou wellicht ook kunnen kijken of je voor die plekken nu al mensen kunt aannemen. Dan heb je de komende tijd extra mensen in je school en straks de pensioengaten al opgevuld.”

Het extra geld dat het ministerie beschikbaar stelt komt neer op zo’n 700 euro per leerling. Dat is voor de Lorentzschool met 850 leerlingen ruim een half miljoen. “Ik zou dat liever over vier of vijf jaar uitsmeren”, zegt Van Bezouw. “Dan kun je het al veel meer structureel inzetten. Ik vind dat we er creatief mee om moeten gaan.” Scholen krijgen daarbij zelf de regie in handen. “Minister Slob heeft heel duidelijk gezegd dat het geld naar de scholen gaat en dat die zelf mogen bepalen hoe ze het gaan inzetten. En die gedachte leeft ook bij het bestuur van de school.” De Lorentzschool valt onder het bestuur van de koepelorganisatie Proo Leiden-Leiderdorp.

Uitvoeren
De komende weken zijn de directeuren nog volop bezig om plannen en ideeën op tafel te krijgen, te bespreken met leerkrachten, besturen en ouders. En met andere partijen in de stad. Want stel je wilt extra lessen gaan geven, een zomerschool of aankopen van nieuwe middelen, materialen en wat dan ook, er zullen ook mensen nodig zijn die dat gaan regelen en organiseren en uitvoeren.