Even narekenen: is het Leidse verkeer echt zo onveilig?

Elk jaar telt Leiden zo’n 300 ernstige verkeersongelukken. Dat is bijna elke dag één. Meestal vallen er alleen gewonden, maar één of twee keer per jaar valt er ook een dode. Is het Leidse verkeer wel veilig genoeg? Door een tragisch ongeval in juni in de Steenstraat is die vraag weer actueel. Sleutelstad ging achter de ongevalscijfers aan. En die vallen niet mee.

Over verkeersveiligheid in de stad is al veel discussie geweest. De tweede Mobiliteitsnota van de gemeente, uit januari 2020, staat bol van ambitie. Er wordt gewerkt aan een ‘autoluwe’ binnenstad, maar de vraag is of dit snel zoden aan de dijk zet.

Lees alle artikelen terug in het ‘Even narekenen’ dossier van Sleutelstad

Sleutelstad dook diep in de cijfers. Is Leiden minder veilig dan andere steden? Wat zijn de gevaarlijkste plekken? En wat doet de gemeente eraan?

Domme pech
Bij ieder verkeersongeluk speelt iets van toeval mee. De bestuurder had nét last van laaghangende zon, de fietser was precies op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Maar naast domme pech spelen ook dingen mee die minder toevallig zijn: oorzaken waar iets aan te doen moet zijn.

Die oorzaken worden duidelijker als je naar statistieken van een hele stad kijkt, of naar cijfers van meerdere jaren. Die cijfers blijken er ook van Leiden te zijn. En ze krijgen vooral betekenis door ze te vergelijken met andere steden.

Weinig doden
Volgens de landelijke Verkeersveiligheidsvergelijker telde Leiden van 2010 tot 2019 in totaal 16 verkeersdoden. Elke dode is er natuurlijk één te veel, maar hiermee deed de stad het wel beter dan andere grotere steden in het westen van het land.

Per honderdduizend inwoners had Leiden 12,8 verkeersdoden. Alleen Zoetermeer en Alphen telden er minder. Haarlem en Schiedam waren even (on)veilig als Leiden. Maar veel andere steden scoorden slechter. Delft telde 15,5 verkeersdoden per honderdduizend inwoners, Den Haag 16,4 en Amsterdam 17,4. Dordrecht en Rotterdam kwamen zelfs op 19.

Spectaculair gedaald
Buiten de Randstad waren er relatief nog meer doden te betreuren. Op plattelandswegen wordt hard gereden, terwijl het aantal inwoners lager is. Dat bracht het aantal verkeersdoden voor heel Nederland op 31 per honderdduizend inwoners, ruim het dubbele van Leiden.

Vijftig jaar geleden was het nog veel erger. Toen telde Nederland ruim 3000 verkeersdoden per jaar, nu zijn dat er zo’n 500. En dat met een verdubbelde bevolking, die ook veel meer kilometers aflegt. Autogordels, airbags en de scheiding van auto- en fietswegen hebben het verkeer tien keer zo veilig gemaakt, als je afgaat op het aantal doden.

Meer gewonden
Maar nu het slechte nieuws. De laatste tien jaar daalt het aantal verkeersdoden niet meer. Landelijk ging het aantal gewonden in het verkeer in tien jaar van 17.500 naar 21.500. En het aantal getelde gewonden neemt zelfs weer toe. Sommigen geven de mobiele telefoon en de e-bike de schuld, andere wijzen naar de opkomst van SUV’s of geruisloze elektrische auto’s.

Die stijging kan voor een deel komen doordat ongelukken de laatste jaren beter geregistreerd worden. Maar dat geldt landelijk; dus vergelijken tussen steden blijft mogelijk. En bij die vergelijking blijkt Leiden één van de steden waar in het verkeer de meeste gewonden vallen..

Vervelend lijstje
Terwijl hier weinig verkeersdoden vallen, is het aantal gewonden in het Leidse verkeer juist opvallend hoog. Dat blijkt uit cijfers van Rijkswaterstaat die RTL-Nieuws vorig jaar heeft verzameld. Van 2017 tot 2019 zijn er in Leiden 831 ongevallen met ernstig letsel geregistreerd. Dat zijn per jaar ruim 22 ernstige ongevallen per tienduizend inwoners.

Daarmee staat Leiden bovenaan een vervelend lijstje. Want geen enkele andere grotere stad in het westen telt meer gewonden in het verkeer. Haarlem en Den Haag komen er met elk 16 ernstige ongevallen per tienduizend inwoners nog het dichtste bij. Rotterdam blijft steken op 13 en Amsterdam telt zelfs maar 10 van deze ongevallen per tienduizend inwoners. Terwijl die stad heel wat verkeerswegen telt en veel verkeer van buiten aantrekt.

Gevaarlijke binnenstad
Uit de analyse van RTLnieuws bleek dat vooral historische binnensteden gevaarlijk zijn, met hun vaak smalle straten waar alle soorten verkeer zich samen doorheen moeten persen. Door de lagere snelheden vallen er niet vaak doden in het verkeer, maar het aantal gewonden is er des te groter.

Het is dus niet gek dat Leiden, een kleine stad met een groot historisch centrum, hoog op de lijst van onveilige steden staat. Een oplossing is wel te bedenken: een autoluwe binnenstad. Daarmee is het stadsbestuur sinds vorig jaar ook bezig, maar het kost tijd om dat voor elkaar te krijgen. dus ligt voorlopig de nadruk op het aanpakken van de onveiligste plekken in de stad.

Tien onveilige plekken
In de Mobiliteitsnota zijn begin vorig jaar de tien onveiligste plekken van de binnenstad aangewezen. Drie daarvan liggen langs de Vijfmeilaan en die worden het eerste aangepakt. De rotonde met de Rooseveltstraat is vorig jaar vernieuwd – met heel duidelijk voorrang voor de fietser.

Eind dit jaar moet ook de kruising met de Debussystraat en de Sweelincklaan aangepast zijn. Dat werd ook wel tijd, want op dit ‘gevaarlijkste kruispunt van Leiden’ was het bijna elke maand wel raak.

Pas na 2025
Op de andere locaties moeten we langer wachten voordat het veiliger wordt. Op de kruising van de Mare met de Langegracht duurt dat nog dik een jaar. Bij zes andere onveilige plekken gaat het nog minstens drie of vier jaar duren.

Pijnlijk genoeg duurt het juist in de Steenstraat, waar een meisje in juni onder een bus kwam, nog het langst voordat het er veiliger wordt. Dit is, samen met de Turfmarkt en de hoek Kort Rapenburg / Breestraat, het drukste stuk binnenstad, vol bussen, fietsen en voetgangers. Maar het gemeentebestuur ziet het pas na 2025 lukken om de busroutes hier te verleggen. Het zou goed zijn als de gemeenteraad dáár nog eens kritisch naar gaat kijken.

Dit is de tiende aflevering van “Even Narekenen”. De research voor deze rubriek wordt ondersteund door het Leids Mediafonds. De komende weken staat de rubriek in de pauzestand. In de loop van augustus wordt de draad weer opgepakt.

Leiden Maatschappij Politiek Even Narekenen