Documentaire: kun je ziek worden van school?

In de tweedelige documentaire ‘Schoolziek’ onderzoekt de Leidse filmmaker Jan Stap of kinderen letterlijk ziek kunnen worden van school. En omgekeerd, of ze weer mee kunnen doen als het onderwijs wordt afgestemd op de behoefte van de leerling. De eerste aflevering is vanaf zaterdag te zien op Sleutelstad TV.

Stap maakte al twee documentaires over jeugd, zorg en het onderwijs. In ‘Het kind of de rekening?’ ging het over het organiseren van zorg op school en in ‘Leren in Leiden’ ging hij op zoek naar écht passend onderwijs in de Leidse regio.

“In mijn eerste documentaire kwam ik voor het eerst in aanraking met thuiszitters”, vertelt Stap. “Dat fenomeen kende ik toen nog niet. Ik leerde een hoogbegaafd meisje van 14 jaar kennen dat niet naar school ging en vroeg me af waarom dat niet kon. ‘Ze denken anders’, zei haar moeder. Ik vroeg toen aan het meisje hoe ze dacht. Eigenlijk is daar het zaadje geplant.”

In ‘Leren in Leiden’ liet Stap zien dat het wel degelijk mogelijk is om passend onderwijs aan te bieden waar leerlingen bij gedijen en ontwikkelen. Hij ging langs een school voor kinderen met autisme, een hoogbegaafden afdeling, Agora Leiden en mbo-leerplek Studio Moio.

De variatie en verschillende strategieën zijn er, maar wat gebeurt er als je die niet toepast? Kunnen kinderen daar dan echt ziek van worden en thuis komen te zitten? Of kun je voorkomen dat ze ziek worden als je ze het juiste onderwijs geeft? Dat zijn de vragen die Stap in ‘Schoolziek’ onderzoekt.

Fenomeen
We zien de hoogbegaafde Isa (16) die op school niet werd begrepen en thuis kwam te zitten. Dankzij Agora Underground, een plek waar ze vooral online in ‘de klas’ zit, heeft ze het plezier in leren weer teruggevonden en kan ze haar examen doen. Mitchell (21) is aan de slag bij Studio Moio en heeft daar een plek gevonden waar hij zich kan ontwikkelen. Op zijn oude middelbare school kon hij niet blijven, daar kreeg hij zoveel fysieke pijn van dat hij maanden niet heeft kunnen lopen. En we maken kennis met Joost, Sem en Jake die op het moment niet naar de basisschool kunnen, maar wel onderwijs volgen bij de dagbesteding.

Stuk voor stuk voorbeelden van onderwijs die bij het kind passen, maar vaak niet voldoen aan de leerplichtwet. “Het is een wonderlijk fenomeen”, zegt Stap. “We willen kinderen die thuis zitten onderwijs bieden, maar door allerlei voorwaarden kan dat niet of maar tijdelijk.” Hij pleit er dan ook voor om het initiatiefvoorstel ‘leerrecht’ van het Leidse Eerste Kamerlid Paul van Meenen aan te nemen. Dat zou ervoor zorgen dat kinderen ook buiten school onderwijs kunnen volgen en dat een minder strenge urennorm wordt gehanteerd.

Stap: “We willen altijd maar het kind hulp geven. Zouden we niet eens moeten kijken naar de oorzaak van de hulpvraag, en die wegnemen? In dit geval het onderwijs aanpassen aan het kind, niet het kind aanpassen zodat deze het onderwijs aankan.”

Kwartje
Na drie documentaires kan Stap zich zo langzamerhand expert noemen op het gebied van zorg en onderwijs. Heeft hij hoop op verbetering van de situatie in de toekomst? “Zeker!”, antwoordt hij direct. “Ik zie bij steeds meer mensen het kwartje vallen. En ook de kostengrafiek die we hebben gemaakt is heel overtuigend. Daarin zie je dat de kosten voor een kind dat thuis komt te zitten, maar nog wel is ingeschreven op school, vele malen hoger zijn dan bij een kind dat passend onderwijs wordt aangeboden.”

Zelfs na de derde documentaire is Stap nog niet klaar met het onderwerp. Hij wil nog in beeld brengen welke verschillende strategieën er zijn om kinderen aan het leren te krijgen, maar het ook eens van de andere kant bekijken. Waar heeft de maatschappij behoefte aan? “Wat voor mensen hebben we nodig? Waar moeten we ze toe opleiden? Er gaat nu heel veel talent verloren doordat mensen thuis zitten. Nieuw talent dat we in kunnen zetten om oude problemen op te lossen.”

Uitzendtijden aflevering 1: Als school niet meer werkt
Zaterdag 18 november: 12.00 uur
Zondag 19 november: 9.30 uur
Maandag 20 november: 13.30 uur
Dinsdag 21 november: 9.30 uur
Woensdag 22 november: 14.30 uur
Donderdag 23 november: 13.00 uur
Vrijdag 24 november: 9.00 uur
Maandag- tot en met vrijdagnacht: 1.00 uur, 4.00 uur, 7.30 uur.

Sleutelstad kijk je via kanaal 46 van Ziggo, kanaal 866 van Odido en kanaal 1421 van KPN of via sleutelstad.nl.

‘Schoolziek’ wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Leids Mediafonds.

Leiden Maatschappij Onderwijs Regio