Armoede in 2019: Het kan iedereen overkomen

Bijsturen, keuzes maken, bezuinigen. De gemeente Leiden kijkt deze maand bij de begrotingsbehandeling kritisch naar de uitgaven in het sociaal domein. En dat heeft gevolgen voor mensen die onder of rond de armoedegrens leven. Twee derde van de huishoudens die in armoede leven zijn alleenstaande volwassenen. In de vierde aflevering van de podcastserie Geen rooie cent praten Andy Clark en Gerry van Bakel met twee alleenstaanden: Marieke en Hans. Het kan iedereen overkomen, zo blijkt uit de verhalen.

Marieke heeft een goede opleiding gehad. Ze heeft Duits gestudeerd en tot twee keer toe geprobeerd om na haar studie in het onderwijs te gaan werken. Maar het lukte haar gewoon niet. “De theorie kon ik wel aan, maar echt voor de klas staan was niet mijn ding.” Marieke wil wel haar verhaal vertellen maar niet haar achternaam. Ze is 39 jaar en woont haar hele leven in Leiden.

Hans van Soldt (58 jaar) woont sinds drie jaar in een seniorenwoning in Leiderdorp. Hij zit inmiddels in de bijstand na verschillende banen te hebben gehad in de horeca en bij Heineken. “Ik ben er behoorlijk op achteruit gegaan. Maar op een gegeven moment leverde het zoveel stress op en ging het werken ten koste van mijn gezondheid.”

In de vierde aflevering van de podcastserie ‘Geen rooie cent’, aandacht voor alleenstaanden die onder de armoedegrens leven.

Voedselbank
Ze komen allebei bij de Voedselbank in Leiden. Voor Marieke was het best een moeilijke stap om toe te geven dat ze die hulp nodig had. “Ik schaamde me wel als ik met die tassen naar buiten kwam, dan hoopte ik maar dat ik geen bekenden tegen zou komen.” Hans daarentegen schaamt zich helemaal niet. Hij is blij dat hij er terecht kan en wat andere mensen van hem denken deert hem niet. “Ik sta onder bewind. Ik heb veel schulden gehad en leef nog steeds van 10 euro per dag.”

Hans schaamt zich wel een beetje voor zijn gebit. Er ontbreken tanden en zijn gebit is er verkleurd. Een grondige renovatie is nodig, maar een aanvraag voor een bijdrage vanuit de Bijzondere bijstand is afgewezen en dat zit Hans wel erg hoog. “Er werd gezegd dat het niet om een levensbedreigende situatie zou gaan, maar ik kijk veel medische programma’s en daarin zag ik dat je door een slecht gebit allerlei andere klachten kunt krijgen en risico loopt op kanker en dementie. Ik schrik er zelf soms van als ik mezelf in de spiegel zie. Als ik lach houd ik meestal mijn hand voor mijn mond.”

Positief blijven
Marieke werkt 20-24 uur per week in de thuiszorg. Werk waarvoor ze haar universitaire studie niet nodig heeft. Ze zou wel graag iets anders doen, maar weet niet zo goed wat. Ze voelt zich niet arm. “Ik kan op zich goed rondkomen, ik zie mensen om me heen die het moeilijker hebben.” In haar flat heeft Marieke gezelschap van twee cavia’s. “Het is leuk om dieren in huis te hebben, vooral als je alleen woont. Je hebt wat om voor te zorgen. Het kost natuurlijk wel geld, maar je krijgt er ook wat voor terug.”

Hans werkt als vrijwilliger bij de Vrijplaats in Leiden. “Ik kook daar elke zaterdag. Ik heb ooit een koksopleiding gedaan. En ik doe ik allerlei klusjes. Verder doe ik van alles met muziek, ik ben percussionist. Ik zit niet in een vaste band, maar we doen geregeld jamsessies. Natuurlijk zijn er tegenslagen, maar zonder tegenslagen zou het leven ook heel saai zijn.”

Voor mensen als Hans en Marieke en al die andere mensen die onder de armoedegrens leven zijn er diverse ondersteunende regelingen die hen moeten helpen om de rekeningen te betalen en te blijven participeren in de samenleving.

Sociaal domein onder druk
Door de bezuinigingen op het sociaal domein staat die hulp onder druk. Wethouder Damen kwam in september al met het voorstel de gemeentelijke bijdrage aan de collectieve zorgverzekering voor minima te verlagen. Mensen moeten dan 15 tot 30 euro extra betalen per maand. Wethouder Damen vindt het verdedigbaar omdat een goede verzekering binnen bereik blijft van iedereen, al erkent ze wel dat het niet leuk is en mensen het echt wel in hun portemonnee zullen voelen.

Deze maand wordt de begroting van het Sociaal Domein behandeld in de gemeenteraad. De wethouder heeft 22 voorstellen gedaan en daar mag de raad uit kiezen. Een van die voorstellen gaat over de toeslag op de zorgverzekering voor chronisch zieken en gehandicapten. De gemeente stelt elk jaar 285 euro ter beschikking als tegemoetkoming en zo’n 3200 mensen maken daar gebruik van. Een andere maatregel treft de individuele inkomenstoeslag. Nu komen mensen daarvoor in aanmerking als ze drie jaar achter elkaar op 100% van de bijstandsnorm zitten en die wachttijd zal verlengd worden naar vijf jaar. Een ander voorstel is om de bedragen die mensen nu krijgen uit de bijzondere bijstand om duurzame goederen te kopen zoals koelkast of wasmachine om te zetten naar een lening.

Bij de behandeling in de commissie op 29 oktober was ook de voorzitter van de Adviesraad Sociaal Domein, Thea Dickhoff, aanwezig en zij waarschuwde onder andere voor het effect van opeenstapeling van maatregelen die steeds dezelfde groep dreigt te treffen en vroeg de raad en het college ook om zorgvuldig te monitoren welk effect de bezuinigingen zullen hebben op de verschillende groepen. Dat je nu niet allerlei bezuinigingen doorvoert waardoor je later je gedwongen voelt andere maatregelen te treffen en weer meer geld uit te geven.

Tijdens de commissievergadering was al wel duidelijk dat verschillende raadsleden niet alle voorstellen ondersteunen. Op dinsdag 5 november kwam wethouder Damen met een vervelende verrassing. Er bleek een rekenfout gemaakt te zijn en er is daarom nog minder ruimte voor de gemeenteraad als het gaat om welke bezuinigingsmaatregelen wel of niet genomen zullen worden.

De discussie in de commissie Onderwijs en samenleving zal deels opnieuw gevoerd moeten worden voordat de begroting en bijsturingsvoorstellen in de voltallige gemeenteraad aan de orde zal komen.

De volgende aflevering van de podcastserie ‘Geen rooie cent’ verschijnt op woensdag 20 november.
Deze podcastserie Geen rooie cent over armoede in Leiden is mede mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.

Eerdere afleveringen zijn terug te vinden op de website van Sleutelstad.nl. Aflevering 1 verscheen op 25 september, aflevering 2 op 9 oktober en aflevering 3 op 25 oktober.

Leiden Maatschappij Politiek armoedebeleid2019 GeenRooieCent Voedselbank Leiden