Regio: studentenhuisvesting niet alleen probleem van Leiden

Studenten die noodgedwongen op campings bivakkeren of zelfs terugkeren naar een thuis ver weg elders op de wereld. Het tekort aan woningen voor studenten valt niet te ontkennen. Maar wie voelt zich verantwoordelijk voor het huisvesten van deze doelgroep? Niet alleen universiteitsstad Leiden zelf, blijkt uit een rondgang langs wethouders in de Leidse regio. “Dat studenten het probleem van Leiden zijn is een ouderwetse gedachte”, zegt bijvoorbeeld wethouder Marcel Cramwinckel (Voorschoten).

In 2017 werd becijferd dat er tot 2025 behoefte is aan 2700 studentenwoningen. Er wordt inmiddels flink gebouwd in Leiden, zoals bij de Leidse Schans en binnenkort in de Ypenburgbocht. Maar uit de verschillende lopende (bouw)projecten blijkt dat ook de regiogemeenten hun bijdrage leveren. Studentenhuisvester DUWO realiseert 140 woningen in een afgelopen jaar gekocht zorgcentrum in Voorschoten (’t Hofflants Huys) en staan er 206 studio’s gepland in een kantoorgebouw in Leiderdorp (Statenhof). Op de langere termijn wordt er ook gewerkt aan een studentenflat aan de rand van Oegstgeest met 300 woningen (Nieuw Rhijngeest-Zuid) en in Zoeterwoude-Rijndijk wordt er gekeken naar de mogelijkheid van 80 studentenkamers op de locatie van de voormalige Rabobank aan de Kopperwetering.

In Zoeterwoude-Rijndijk komen mogelijk studentenwoningen op de plek waar voorheen de Rabobank was gevestigd. (Foto’s: Robbert Beurse).

‘We willen op termijn geen leegstand’
Studenten zijn echter niet de enige groep waarvoor woningen hard nodig zijn. Naast starters en jonge gezinnen, zijn bijvoorbeeld ook mensen met een lager inkomen op zoek naar passende woonruimte. Om de studenten niet uit het oog te verliezen is er jaren geleden daarom een speciale taskforce Studentenhuisvesting opgericht, waarin de gemeente Leiden, universiteit, hogeschool, Plaatselijke Kamer van Verenigingen (PKvV), corporatie DUWO en huurdersvereniging BRES met elkaar zoeken naar geschikte locaties voor huisvesting. “We kijken daarbij wel kritisch naar locaties in de regio; of studenten er wel zouden willen wonen (gezien de afstand tot de universiteit, red.). We willen namelijk geen panden waar op de iets langere termijn leegstand in zou ontstaan”, zegt vestigingsdirecteur Anneleen Lagae (DUWO Leiden).

Chris de Waard in gesprek met vestigingsdirecteur Anneleen Lagae van DUWO-Leiden

Wethouder Fleur Spijker (Leiden) ziet echter dat studenten wel bereid zijn om verder te reizen. “Dus we kijken naar locaties in de Leidse regio maar ook daarbuiten”, zegt ze, zonder die grotere regio concreet te maken. In regelmatig overleg tussen de vijf regiogemeenten staat het onderwerp sinds anderhalf jaar dan ook vast op de agenda. “We wisselen informatie uit en kijken waar we elkaar kunnen helpen”, zegt wethouder Willem Joosten (Leiderdorp), die het vanzelfsprekend vindt dat daar in regionaal verband over wordt nagedacht. “Ik kijk er niet naar alsof het Leidse studenten zijn.” Andere collega-wethouders zijn het daar in meer of mindere mate mee eens.

Voor wat, hoort wat
Hoewel dat niet altijd met zoveel woorden wordt gezegd, heerst bij sommige regio-wethouders wel het idee dat het huisvesten van studenten voordelen moet hebben voor hun gemeente. Voor Voorschoten gaat het om geven en nemen, zegt wethouder Cramwinckel, en dus vroeg hij Leiden om medewerking bij het mogelijk maken van woningbouw op het Intratuinterrein aan de Leidseweg. De Zoeterwoudse wethouder Ton de Gans, in wiens gemeente op dit moment de minst concrete plannen zijn voor studentenhuisvesting, vindt dat er in zijn dorp niet wordt gebouwd voor Leiden(aren) maar dat iedereen die er komt wonen mee moet doen in de Zoeterwoudse samenleving.

In de Statenhof bij Winkelcentrum Winkelhof komen 206 studio’s voor internationale studenten. Deze vallen in een wat hoger segment. Daarom gaat DUWO ze niet verhuren. Ze vallen buiten de scope van de sociale verhuurder. (Foto’s: Chris de Waard).

Maar het gaat ook om onderlinge solidariteit, zegt bijvoorbeeld Joosten. “Ik ga niet bijhouden hoe vaak wij een andere gemeente hebben geholpen en hoe vaak we iets terugkrijgen. De bestuurlijke wil is er, er is alleen niet altijd gelegenheid om elkaar te helpen.” Dat geldt ook voor Oegstgeest. Wethouder Nieuwenhuis zegt niet te bouwen voor Oegstgeestenaren maar voor de hele regio, waarbij het hebben van een Bio Science Park ook de verplichting tot huisvesting met zich meebrengt. Vanuit Voorschoten redeneert Cramwickel op vergelijkbare wijze: “Er studeren Voorschotenaren aan de universiteit en daarnaast levert zo’n instituut ook veel banen op voor de regio, daar pikken wij een graantje van mee.”

De politieke redactie van Sleutelstad in gesprek met de vijf verantwoordelijke wethouders in de Leidse regio: Fleur Spijker (Leiden), Willen Joosten (Leiderdorp), Marcel Cramwinckel (Voorschoten), Jan Nieuwenhuis (Oegstgeest) en Ton de Gans (Zoeterwoude)

Lastig met gemeenteraad
Maar hoewel de regionale wethouders onderlinge samenwerking op dit gebied vanzelfsprekend vinden, wijst Joosten er op dat het belang daarvan aan de gemeenteraad soms moeilijk uit te leggen is. “Het is lastig om te benadrukken dat we naast een lokaal belang, ook een regionaal belang hebben. Dat maakt het soms kwetsbaar en zorgt ervoor dat het proces langer duurt dan je eigenlijk zou willen.” Dat blijkt ook uit de besluitvorming rond een studententoren in Nieuw Rhijngeest-Zuid, aan de rand van Oegstgeest. De gemeenteraad ging begin 2018 niet akkoord met het overkoepelende woningbouwplan omdat een meerderheid van de raadsleden vond dat er naast studentenwoningen, waarvan de universiteit zei dat die tellen als sociale woningbouw, ook nog minimaal 25% ‘normale’ sociale woningbouw moest worden opgenomen.

In de Ypenburgbocht worden 392 studentenwoningen gerealiseerd. Ze worden gemeubileerd verhuurd aan internationale studenten. (Foto’s: Chris de Waard).

Wat verder opvalt is dat een regionale visie op studentenhuisvesting ontbreekt. In de regionale woonagenda van het grotere Holland Rijnland is wel afgesproken dat ‘het grootste deel van de studentenwoningen de komende jaren in Leiden zal komen’, maar veel verder dan dat komt het niet. DUWO-directeur Lagae noemt zo’n gemeenschappelijke visie ‘een mooie stip op de horizon’, maar ziet ook dat buurgemeenten ‘nog niet altijd overtuigd zijn van het belang van studentenhuisvesting’. Wethouder Spijker (Leiden) vindt echter niet dat ze haar regio-collega’s op die verantwoordelijkheid hoeft aan te spreken. “We moeten allemaal proberen om zo goed mogelijk te voorzien in de verschillende woningbehoeftes, een oproep aan hun adres is daarvoor niet nodig.”

In ’t Hofflants Huys in Voorschoten realiseert DUWO 140 studentenwoningen. Een deel is inmiddels klaar. (Foto’s: Chris de Waard).

Per locatie opnieuw bekijken
Dat is ook de verklaring die wethouder Joosten (Leiderdorp) geeft voor het ontbreken van een visie. “We proberen overal wat aan te doen, want uiteindelijk is er op dit moment op het gebied van huisvesting een gebrek aan alles.” Voor elke locatie in de regio wordt daarom per specifiek geval gekeken welke doelgroep daar het beste zou passen. Soms zijn dat studenten, zoals bij Statenhof (door een gebrek aan parkeerplaatsen alleen geschikt voor internationale studenten), ‘t Hofflants Huys (door nabijgelegen hoogspanningsleidingen alleen geschikt voor tijdelijke bewoning) of Nieuw Rhijngeest-Zuid (waar de Universiteit Leiden eigenaar is van de grond). Desgevraagd gaan er bij regio-wethouders dan ook geen stemmen op om het groeiend aantal studenten dat in Leiden komt studeren in te perken om zo meer huisvestingsruimte voor andere doelgroepen te hebben. De zoektocht naar geschikte locaties voor studentenwoningen gaat dus gestaag verder, ook in de regio.

Dit artikel is onderdeel van een onderzoek naar samenwerking in de Leidse regio dat mogelijk is gemaakt door het Leids Mediafonds. In dit onderzoek wordt het dit jaar gekeken naar de samenwerking op vier thema’s: regionale voorzieningen, (jeugd)zorg, bedrijventerreinen en woningbouw.

Leiden Politiek Regio Samenwerking in de Leidse regio