De virus-estafette: ook medicijnonderzoek getroffen door corona

Het testen van nieuwe medicijnen op proefpersonen, een speerpunt van de Leidse bioscience, ligt al tien weken vrijwel stil. Het CHDR dat hierin gespecialiseerd is, hoopt volgende week weer een paar onderzoeken te kunnen starten. Maar vol gas doorgaan zit er voorlopig niet in.

“Ik ben blij als we straks weer op halve kracht kunnen werken”, verzucht Koos Burggraaf, CEO bij het Centre for Human Drug Research (CHDR). Want al is zijn instituut nog zo belangrijk voor de ontwikkeling van veilige vaccins en medicijnen, sinds half maart liggen alle studies met proefpersonen stil. Bij het CHDR hakt de coronacrisis er dus stevig in. Een groot deel van het personeel zit de noodoverbrugging van het UWV. En ook deze zomer kan Burggraaf dat vangnet nog niet missen.

Koos Burggraaf van het CHDR.

Sinds eind maart zijn Leidse biosciencebedrijven volop in het nieuws geweest met verhalen over nieuwe vaccins en behandelmethodes waaraan gewerkt wordt. Janssen is in de race, net als Batavia. En vergeet Pharming, Mymetics en ISA Therapeutics niet, plus twee onderzoeksgroepen bij het LUMC. Maar tussen al dat mooie nieuws zou je vergeten dat er op hetzelfde biosciencepark ook flink pijn wordt geleden. Het CHDR is daar een voorbeeld van.

‘Werken met proefpersonen kan niet’
Dit centrum, met ruim 300 medewerkers, staat internationaal bekend om zijn zorgvuldig begeleide medicijnentests. Geneesmiddelen en vaccins waarvan de werking en veiligheid al op allerlei manieren onderzocht is, worden hier losgelaten op proefpersonen. Alleen zo valt te onderzoeken of medicijnen doen wat ze beloven, in welke dosering, en met welke bijwerkingen.

Deze ‘klinische studies’ zijn het onmisbare sluitstuk voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en vaccins. Het CHDR is dan ook een belangrijke partner voor farmaceutische bedrijven, van klein tot groot. Maar sinds half maart ligt al dit onderzoek stil – en niet alleen in Leiden. Want het werken met proefpersonen kon tijdens de lockdown niet doorgaan.

De CHDR-leiding hoefde in maart niet lang na te denken. Burggraaf: “Voordat er een officiële lockdown kwam, hebben we besloten alle studies met proefpersonen stil te leggen. Want de veiligheid van de deelnemers én onze staf gaat boven alles.” Lastig was nog even wat er nu moest gebeuren met proefpersonen die al bezig waren een middel te slikken. “Die mensen hebben we niet aan hun lot overgelaten”, verzekert hij. Ze kregen nog even begeleiding en konden met de medicatie stoppen.

Hulp van UWV
Een deel van de CHDR-staf kon zich nog nuttig maken in ziekenhuizen om mee te werken aan de – vaak experimentele – behandeling van coronapatiënten. Dat ging bijvoorbeeld om de virusremmer remdesivir. Maar veel anderen moesten de afgelopen tijd duimen draaien. En omdat opdrachten voor farmabedrijven stillagen, kwam er ook weinig geld binnen. De noodregeling NOW van het UWV hielp de werkgelegenheid te behouden. En ook de komende maanden zal het CHDR die steun nog nodig hebben.

Maar het knaagt allemaal wel, legt Burggraaf uit. “Als deze crisis één ding duidelijk maakt, is het dat we voor veel kwalen nog geen goede geneesmiddelen of vaccins hebben. Het testen van nieuwe middelen móét dus zo snel mogelijk doorgaan.” In mei heeft het CHDR dus gekeken hoe er toch weer studies met proefpersonen konden starten. Eén onderzoek naar een middel tegen Covid-19 kreeg voorrang.

“Volgende week durven we nu een klein aantal nieuwe studies te beginnen. Dat kan alleen laag-risico-onderzoek zijn, waarbij we de proefpersonen maar kort in huis hoeven te hebben.” Dat gebeurt dan met alle voorzorgen. Deelnemers en personeel worden grondig getest. Het hele gebouw is aangepast, met looproutes en – waar nodig – scheidingswanden. En natuurlijk wordt er voortdurend ontsmet en afstand gehouden.

Tweede en derde golf
Volgens Burggraaf gaat het nog lang duren voordat de remmen bij het medicijnenonderzoek weer helemaal los kunnen. “Daarmee zitten we allemaal in hetzelfde schuitje. We moeten rekening houden met een tweede golf van besmettingen, en misschien een derde. Echt veilig zijn we pas als er voor iedereen een goed werkend medicijn of vaccin beschikbaar. En dat verwacht ik niet voor 2021.”

Tot het zo ver is, blijft het onderzoek waarschijnlijk op een laag pitje draaien. Al het onderzoek dat vraagt om intensief contact met proefpersonen – vaak blijven mensen daar meerdere dagen of nachten – ligt voorlopig nog stil. Vandaar dat Burggraaf al blij is als het CHDR in de loop van de zomer weer op halve kracht kan draaien.

De research voor deze rubriek over de Leidse regio en het coronavirus wordt mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.

Leiden Wetenschap De virus-estafette